Elektrotehnika va elektronika

B 
 
ning 
taqsimlanishiga bog‘liqdir. 
Qutblarning o‘rtasida magnit induksiyaning qiymati 
 B = B
max
 bo‘lib, ikki qutb oralig‘ining o‘rtasida esa 
B = 0
 bo‘ladi. 
Generatorda  hosil  bo‘lgan  o‘zgaruvchan  tokni  o‘zgarmas  tokka  aylantirish  uchun  kollektordan 
foydalaniladi. 
Eng oddiy kollektor sifatida misdan yasalgan va bir-biridan izolyatsiyalangan ikkita yarim halqadan 
foydalanish mumkin. Demak, 13.1-rasmdagi o‘tkazgich uchlarini ikkita halqa o‘rniga ikkita yarim halqalarga 
ulansa, u holda eng oddiy o‘zgarmas tok generatorining prinsipial sxemasi ol-nadi. Bunda ham yarim halqalar 
valga(o’qga) undan izolyatsiyalangan holda o‘rnatilib, ular val(o’q)  va demak, o‘tkazgich bilan bir xil chastotada 
aylanadi. 

---

172 
 
Shunga  ko’ra, 
abcd 
o‘ramda  ilgarigidek  o‘zgaruvchan  EYuK  hosil  qilinadi,  ammo  kollektor  bo‘lgani 
sababli cho‘tkalar o‘zgarmas potentsiallarga ega bo‘lib qoladi. 
Normal tipli o‘zgarmas tok mashinalaridagi kollektor plas-tinkalarining soni 50
…
80 ta bo‘lib, ulardan 
olinadigan tokning qiymati deyarli o‘zgarmas bo‘ladi. 
O‘zgarmas tok mashinasi asosan ikki qismdan iborat bo‘lib, uning magnit oqim hosil qiluvchi birinchi 
qismi induktor, EYuK hosil qiluvchi ikkinchi qismi esa yakor deb ataladi. 
Induktor o‘z navbatida stanina 
1 
hamda asosiy (bosh) qutblar 
2 
dan iborat bo‘lib, yakor esa yakor 
o‘zagi 
3, 
kollektor 
4, 
val 5, podshipnik 
6, 
podshipnik qalqoni 7 va ventilyator 
8 
dan iborat bo‘ladi (13.3-
rasm). 
 
13.3
 
– rasm.  O‘zgarmas tok mashinalarining konstruktiv sxemasi 
(a) 
va magnit zanjiri(b).