Elektrotehnika va elektronika

 
 
2) faza (kontakt halqali) rotorli dvigatellarga bo‘linadi (11.3 – rasm). 
Faza  rotorli  dvigatelning  rotor  o‘zagi  pazlariga  statorniki  singari  uch  fazali  chulg‘am  o‘rnatiladi. 
Dvigatelning  ishga  tushurish  tokini  kamaytirish  maqsadida  rotor  chulg‘ami  zanjiriga    ketma-ket  tashqi 
qarshilik kiritiladi .  
Rotor  chulg‘ami “yulduz” sxemasida ulanib, uning har bir fazasiga tashqi  qarshilikni kiritish uchun 
aylanuvchi  rotor  vali(o’qi)ga uchta o‘zaro  va  valdan   izolyatsiyalangan halqa o‘rnatiladi.  Rotordagi  faza 

---

142 
 
chulg‘amining uchlari  uchta halqaga ulanib, halqalar esa qo‘zg‘almas cho‘tkalar orqali ishga  tushirish 
rezistoriga ulanadi (11.4 – rasm). 
 
11.4-rasm. Faza rotorli dvigatelga rostlagich reostatini ulanishi. 
Katta quvvatli asinxron elektr dvigatellarda va kichik quvvatli maxsus mashinalarda ularning ishga 
tushirish va rostlash xususiyatlarini yaxshilash maqsadida faza rotorlardan foydalaniladi. Bunda uch fazali 
rotor  chulg’amlari  (1)  valga(o’qga)  (2)  o’rnatilgan  kontakt  halqalar  (3)  ga  ulanadi.  O’z  navbatida  ushbu 
halqalarga tegib sirpanib turuvchi cho’tkalar (4) yordamida rostlagich reostatlar (5) ga ulanadi. 
Asixron  mashinalarning  statoriga  joylashtiriladigan  uch  fazali  chulg‘amning  tuzilishi  sinxron 
mashinaning chulg‘amidan farq  qilmaydi. Stator chulg‘amlarining uchlari dvigatel shchitidagi qismlarga 
ulanadi. Bunda birinchi faza chulg‘ami C
1 
– C
4 
ikkinchisi C
2 
– C
5 
uchinchisi esa 
C
3 
– C
6 
bilan
 belgilanadi. 
Chulg‘amni  “yulduz”  sxemasi  bilan  ulash  uchun  uchlari  motor  shchitining  qismlariga  11.5-rasm, 
a 
da 
ko‘rsatilgandek  qilib  biriktiriladi.  11.5-  rasm 
b
  da  motor  shichitidagi  chulg‘am  uchlarini  “uchburchk”  
sxemalari bilan ulash ko‘rsatilgan. 
 
11.5 – rasm. Asixron mashinalarning stator chulg’amlarini ulanish usullari 

---

143 
 
 
 Asinxron dvigatelning stator chulg‘amiga uch fazali  tok berilganda