Elektrotehnika va elektronika


Kuchlanishi tekis rostlanadigan transformator (avtotransformator) –



Download 7,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet129/256
Sana01.01.2022
Hajmi7,5 Mb.
#297691
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   256
Bog'liq
UphaxUDZs1c53MJuQsuepgecspD0Xy8OHyiIDkeO

Kuchlanishi tekis rostlanadigan transformator (avtotransformator) –  
Transformatorlarning  kuchlanishi  ko‘pincha  pog‘onali  rostlanadi.  Ko‘p  hollarda  transformator 
kuchlanishini  katta  diapazonda(poyonida)  juda  tekis  rostlash  talab  qilinali.  Ko‘pincha  bu  maqsadda 
chulg‘amning  izolyatsiyalanmagan  tashqi  yuzasida  sirpanadigan  kontakt  cho‘tkalar  ishlatiladi  va  shu 
asosda  ulanadigan  chulg‘am  o‘ramlarini  tekis  o‘zgartiriladi.  Bu  usul  kichik  quvvatli  avtotransformator 
(LATR) larla qo‘llaniladi. Katta quvvatli transformator va avtotransformatorlarda kuchlanishni o‘zgartirish 
uchun  o‘ram  qismi  qisqa  tutashganda  qisqa  tutashish  tokini  chegaralovchi  qarshilikli  ikkita  cho‘tka 
ishlatiladi. Amalda qo‘zg‘aluvchan chulg‘amli yoki qo‘zg‘aluvchan o‘zakli transformatorlar ham qo‘llaniladi. 
 
 
10.9-rasm. A
vtotransformator.
 


137 
 
Bunda  transformatorning  parallel  ulangan  ikkita  birlamchi  chulg‘ai  sterjenning  pastida  va 
yuqorisida o‘rnatiladi. 
Ikkilamchi chulg‘ami esa qo‘zg‘aluvchan o‘zakda o‘rnatiladi. O‘zak surilganda ikkilamchi chulg‘am 
bilan qurshaladigan magnit oqimi o‘zgaradi va kuchlanish qiymati +
U
2
 dan (ikkilamchi chulg‘am yuqorida) - 
U
2
 gacha (pastda) juda tekis o‘zgaradi. 
So‘nggi  vaqtlarda  o‘zgarmas  tok  bilan  qo‘shimcha  magnitlanadigan  ele-mentli  (kuchlanishi  tekis 
rostlanadigan)  transformatorlar  ishlatilmoqda.  Bunday  bir  fazali  transformatorning  birlamchi  va 
ikkilamchi  chulg‘amlari  ikkita  chekka  sterjenlarga  o‘rnatiladi  (10.10–rasm).  Sterjenlar  orasida  magnit 
shunti bo‘ladi. Magnit shunti ham maxsus po‘latdan yig‘iladi. Magnit shunti chulg‘amlarning elektromagnit 
aloqasini pasaytiradi, sochilma oqimlar esa ko‘payadi.  
Foydali oqim chekka sterjenlar bilan qurshaladi. Agar kichkina magnitlovchi tok e’tiborga olinmasa, 
I
1
 
va 
I
2
 toklar magnit shunti orqali qurshaladigan sochilma oqimlar F
s1
 va F
s2
 ni hosil qiladi.  
 
 
10.10-rasm. Qo’shimcha magnitlovchi chulg’amli bir fazali transformator. 
Sochilma  oqim  katta  bo‘lgani  uchun  chulg‘amlarning  induktiv  qarshiligida  kuchlanish  pasayishlari 
(
jI
1
x
1
  va 
jI
2
x
2
)  katta bo‘ladi  va  ikkilamchi  kuchlanish ancha  kamayadi.  Magnit shuntining  ikkita sterjenida 
o‘zgarmas  tok  manbaiga  ulanadigan  qo‘shimcha  magnitlovchi  chulg‘am  o‘raladi.  O‘zgarmas  tok  hosil 
qiladngan magnit oqimi faqat shunt orqali berkiladi. Tok qancha katta bo‘lsa, magnit oqimi ham shuncha 
katta  bo‘ladi,  bunda  o‘zak  kuchliroq  to‘yinadi.  Natijada  F
s1
  va  F
s2
  oqimlar  kamayadi,  bu  esa  ikkilamchi 


138 
 
chulg‘am kuchlanishining ko‘payishiga olib keladi. O‘zgarmas tok qiymatini o‘zgartirib, ikkilamchi chulg‘am 
kuchlanishi qiymatini juda tekis o‘zgartirish mumkin bo‘ladi.  
 
 
Nazorat savollari: 
1.
 
Transformatorlar qanday maqsadlarda qo’llaniladi? 
2.
 
Bir fazali transformatorlarning konstruktiv tuzilishi.  
3.
 
Bir fazali transformatorlarning ishlash tamoyili.  
4.
 
Uch fazali transformatorlarning konstruktiv tuzilishi. 
5.
 
Uch fazali transformatorlarning ishlash tamoyili.  
6.
 
Qanday maxsus transformatorlarni bilasiz?  
 
 
 


139 
 

Download 7,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   256




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish