Elektrotehnika va elektronika

 
18.3.  Yuqori hajmli akkumulyatorlar.   
Gelli  akkumulyatorlar  -  Gelli  akkumulyatorlarning  ishlash  tamoyili  oddiy  kislotali 
akkumulyatorlarnikiga o’xshash. Faqat gelli akkumulyatorlardagi elektrolitlarga ularni gel holatiga 
keltiruvchi kimyoviy elementlar qo’shiladi.  
Hozirda gelli akkumulyatorlarning ikki rusumi ishlab chiqarilmoqda. 
1.
 
Birinchisi  GEL  akkumulyatorlari  deb  belgilanadi.  Ular  energiya  sig’imini 
pasaytirmasdan 800 martagacha zaryadlanib-razryadlanishi mumkin. Ishlash muddati 10-12 
yilgacha.
 
2.
 
Ikkinchisi  AGM  akkumulyatorlari  deb  belgilanadi.  Ulardagi  elektrolit  shisha 
toladan  tayyorlangan  maxsus  separatorga  joylashtiriladi.  Ular  energiya  sig’imini 
pasaytirmasdan 400 martagacha zaryadlanib-razryadlanishi mumkin.
 
Konstruktiv  jixatdan  gelli  akkumulyatorlar  kislotali  akkumulyatorlarga  qaraganda  qator 
afzalliklarga ega: 
 
Gelli akkumulyatorlarga xizmat ko’rsatish talab etilmaydi; 
 
Korpus yorilganda eleltrolit oqib chiqmaydi; 
 
Zaryadlashda zaxarli bug’ chiqmaydi. 
Gelli akkumulyatorlarning kamchiliklari: 
1.
 
  Zaryadlash kuchlanishining o’zgarishiga o’ta sezuvchanligi. Zaryadlash kuchlanishi 
aniq 14,4 V bo’lishi shart. Aks holda elektrolit erib ketadi va uni tiklab bo’lmaydi.  
2.
 
Havoning sovib ketishiga chidamsizligi. Haroratning sezilarli pasayib ketishida 
elektrolit muzlab, uning zaryadi ikki va undan ziyod kamayib ketishi mumkin. 
3.
 
Eletr qisqa tutashuvining eng qisqa vaqtdagi sharoitlarida ham butunlay ishdan 
chiqishi mumkin. 
Ularni  zaryadlash  toki  oddiy  kislotali  akkumulyatorlarnikidan  yuqori  bo’ladi.  Ba’zilarida  30 
ampergacha    etishi  mumkin.  Maksimal  razryadlanish  toki    -  akkumulyator  30  sek  davomida  qancha 
miqdorda tok o’tkaza olish imkoniyatini ko’rsatadi.  Bu parameter akkumulyatorning ishga tushirish toki 

---

255 
 
deb ataladi. Avtomobillar uchun gelli akkumulyatorlarning ishga tushirish toki 550-950 Amper atrofida 
bo’ladi (18.4 – rasm).