Elektrotehnika va elektronika

O‘lchanadigan materiallar xossalarini va ushbu  maqsad uchun qo‘llanadigan sath 
datchiklarining konstruktsiyasini aniqlash.
 
 Suyuqliklar sathini  o‘lchash bo‘yicha oddiy  asbob  ko‘rsatuvchi  oynalar,  ya’ni  tutash  idishlar  kabi 
ishlaydigan elementlar qo‘llanadi. 
O‘lchashlarning usuli bo‘yicha sath o‘lchagichni beshta asosiy guruhga ajratish mumkin: qalqovuchli, 
gidrostatik  sath  o‘lchagich,  ularning  ishlashi  suyuqlik  qatlamining    statik  bosimi  yoki  sathlar  farqini 
o‘lchashga asoslangan; turli rusmdagi elektrli, radioizotopli va ultratovushli sath o‘lchagich. 
Qalqovuchli sath o‘lchagich (8.7-rasm,a) jihozining soddaligi uchun ham keng tarqalgan.  Ularning 
asosiy  elementi  bo‘lib  ichi  bo‘sh  idish    ko‘rinishiga  ega suyuqlikning  yuzida  suzib  yuruvchi  P  qalqovich 
xizmat qiladi.
 
 
8.7-rasm. Sath o‘lchagichlarning sxemalari: 
a — qalqovuchli reostati bilan; b —sig‘im datchikli.
 
 
Qalqovich D potensiometning surgichi bilan mexanik bog‘langan. Qalqovich holatini  o‘zgartirganida 
D potensiometr surgichining  siljishi yuzaga  keladi va shkalasi sathning o‘lchov birligida darajalangan IP 
asbobning kuchlanishini o‘zgartiradi. 

---

100 
 
 Sig‘imli sath o‘lchagichlarning ishlashi  o‘lchanayotgan muhitga tushirilgan  kondensator sig‘imining  
cheklanishiga  asoslangan.
 
Sig‘imli sath o‘lchagichning sezgir elementi bo‘lib (8.7-rasm,b) suyuqlik  sathi 
o‘zgarganida  o‘zining  sig‘imini  o‘zgartiradigan  kondensator  hisoblanadi.  Sezgir  element  (datchik)  1 
izolyatsiali  material  bilan  qoplangan  2  metalli  sterjendan(elektroddan)  iborat.
 
Aniqlash  muhiti  ichiga 
joylashtirilgan, suyuqlikning h sathiga bog‘liq,  idishning devorlari bilan birgalikdagi   sig‘imi kondensator 
hosil qiladi.