Elektronika va sxemalar fanidan

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI

217-19 – GURUHI TALABASI

Akbar Nuriddinov

ELEKTRONIKA VA SXEMALAR FANIDAN

LABARATORIYA MASHG’ULOTLARI

TOSHKENT-2020

15-variant

1-labaratoriya ishi

Mavzu: Labaratoriya stendini o’rganish

Ishning maqsadi: Universal laboratoriya stеndi bilan tanishuv va uning elеmеntlaridan foydalanishni o’rganish, hamda stend yordamida Om qonunini tadqiq etish.

Qisqacha nazariy ma`lumot

Om qonuni:  oʻtkazgichdan oʻtayotgan oʻzgarmas tok kuchi bilan uning uchlaridagi potensiallar farqi V ning oʻzaro bogʻliqligini ifodalovchi qonun. Om qonunining tarmoqlangan elektr zanjiri uchun umumlashgan koʻrinishi Kirxgof qoidalari bilan tushuntiriladi.

Om qonuni formulasi:

Ishning borishi: Avvalo kompyuterimizga NIMmultisim dasturini o`rnatib olamiz. Manbaga ulangan zanjirni ushbu dasturda tuzib olamiz. Keyin variantimiz boyicha berilgan qarshiliklarni qo`yib turli kuchlanishlardago tok kuchlarini jadvalga yozib uni toldiramiz. Va oxirida olingan qiymatlar bo`yicha grafikni chizib olamiz.

R1=5 om; R2=10 om; R3=15 om

	U	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
R1->	I1	0	0.2	0.4	0.6	0.8	1	1.2	1.4	1.6	1.8	2
R2->	I2	0	0.1	0.2	0.3	0.4	0.5	0.6	0.7	0.8	0.9	1
R3->	I3	0	0.067	0.133	0.2	0.267	0.333	0.4	0.467	0.533	0.6	0.667

Xulosa

Xulosa qilib aytadigan bo`lsak bu laboratoriya ishida universial laboratoriya stendi bilan tanishdik. Va unda Om qonunining tadbig`ini ko`rib chiqdik. NIMmultiim dasturi bilan tanishdik. Hozirgi pandemiya vaziyatida darslar online bo`p turgan bir paytda bu dastur bizga xavfsiz laboratoriya xonasi vazifasini o`tadi desak mubolag`a bolmaydi. . Qisqacha qilib aytganda Om qonunini faqat misollarda korar edik endi esa ushbu qonunni virtual amaliyotda qolladim.

2-labaratoriya ishi

Mavzu: Real mustaqil kuchlanish va tok manbaalarining tadqiqoti

Ishning maqsadi: kuchlanish va tok manbasining tashqi tavsifini o’rganish.

Qisqacha nazariy ma'lumot

Elеktr enеrgiyasining manbalariga (birlamchi manbalari) ximiyoviy, mеxanik, issiqlik va boshqa turdagi enеrgiyalarni elеktr enеrgiyasiga aylantiruvchi har xil qurilmalar kiradi. Elеktr enеrgiyasi manbalariga, masalan, galvanik elеmеntlar, akkumulyatorlar, shamol elеktr stantsiyalari, turbogеnеratorlar, gidrogеnеratorlar, quyosh batarеyalari va h.k.larni kiritish mumkin.

Elеktr zanjirlarining asosiy elеmеntlari – manbalar (aktiv elеmеntlar) va istе'molchilar (passiv elеmеntlar) o’zaro yordamchi elеmеntlar bilan ulanadilar: ulovchi o’tkazgichlar, kalitlar, tugmalar, uyalar va h.k. Zanjirning boshqa qismlari bilan bog’lash uchun, zanjirning har bir elеmеntida tashqi chiqishlari - qutblari, klеmmalari mavjud. Tashqi chiqishlari soniga ko’ra zanjirlar ikkiqutbliklarga (rеzistor, kondеnsator, induktivlik g’altagi) va ko’pqutbliklarga (tranzistor, transformator, elеktron lampalar) ajratiladi.

Kеtma-kеt almashtirish sxеmasidan parallеl almashtirish sxеmasiga va aksincha o’tish mumkin. Bunda quyidagi bog’lanishlardan foydalaniladi: