"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

Jismoniy, dasturiy va foydalanuvchi interfeyslari darajasidagi integratsiya.
Integratsiyaning bu turi “lokustli integratsiya”ning ko‘rinishlaridan biri sifatida turli 
ishlab chiqaruvchi tomonidan turli vaqtda yozilgan chala dasturiy ilovalarni 
birlashtirishga, o‘xshash bir butunlikka keltirishga harakat qilinganda boshlandi.
Dastur “har bir kishi har bir kishi bilan” tamoyiliga bo‘yicha birlashtirildi, natijada 
esa, ularning o‘zaro munosabati murakkablashdi va ko‘plab muammolar tug‘ildi.
Bundan tashqari, eski dasturiy ta’minot (Legacy Software) va o‘rnatilgan (Embedded 
System) tizimdan foydalanish yanada murakkablashdi. 
Bunday yondashuv oz sonli dastur uchun yaxshi. Dasturlarning soni ko‘p 
bo‘lganida u deyarli ishlamaydi va to‘plangan ma’lumotlarga yangi so‘rovlarni yaratish im-
konini bermaydi, ya’ni bunday holda ma’lumotlar birlashuvidan sezilarli daromad yo‘q. 
Hozirgi vaqtda interfeys darajasidagi integratsiya muammosi ochiq 
interfeyslar bilan standart dasturiy ilovalar tomonidan amalga oshirilgan axborot 
tizimi ostidan foydalanish asosida hal etiladi (Open Application Programming 

---

57 
Interface). Birlashtirilgan interfeyslar, masalan, POSIX xalqaro standartlar oilasi 
asosida ishlab chiqilgan, bunday holatda ko‘pincha quyidagi algoritm qo‘llanadi: 
ma’lumotlarni qayta ishlash qatlamini unga bog‘liq vizualizatsiya shaklidan ajratadi 
va amaliy funksiyalarga yaxshi hujjatlashtirilgan dasturiy interfeys ko‘rinishida 
dasturiy kirishni rasmiylashtirib, uchinchi avlod tillaridan (3GL) birida amaliy biznes 
mantig‘ini tatbiq etadi . 
Funksional-amaliy va tashkiliy darajadagi integratsiya. Integratsiyaning bu turi 
oqimlarni qayta taqsimlash bilan makrofunksiyalarda bir xil turdagi o‘xshash funksiyalar 
qatorini birlashtirishni taklif etadi
;
ma’lumotlar va boshqaruv, shuningdek, amalga 
oshirish resurslari va mexanizmlari. Bu ko‘pincha tashkiliy tuzilmalarni, biznes 
jarayonlarni va mos ravishda ularning axborot va hujjatlar bilan ta’minlanish 
sxemasini qayta tuzishni talab etadi. Bunday integratsiyaning foydasi ham aniq – 
jarayonlar yanada oshkora, boshqariladigan va kam xarajatli bo‘ladi. Bundan 
tashqari, xizmat ko‘rsatiladigan shaxslar, hujjatlarni shakllantirishda xatolar soni va 
hokazolar kamayadi. Biroq, bunday turdagi integratsiya jarayonlar tarmog‘ini 
sezilarli darajada qayta qurish va to‘liq qayta tiklashni talab etadi, bu esa yirik xavflar 
bilan bog‘liq. Ko‘pincha bunday integratsiya korxona biznes jarayonlarni talab 
etiladigan standart darajasiga olib chiqish zarurligi yoki ustuvorliklar o‘zgarishi 
munosabati bilan faoliyatini qayta qurish, boshqa mamlakatlarda filiallarni ochish, 
bozorning yangi bo‘g‘imlarini o‘zlashtirish va hokazolarda qo‘llash uchun ma’lum 
qaror asosida KISni joriy etishga tayyorlangan holatlarida olib boriladi.