"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

ish oqimi va biznes qoidalarini boshqarish moduli
. Ushbu modul ish 
oqimlari, axborot oqimlari va hujjatlarni boshqarishni amalga oshirish bilan birga, 
belgilangan biznes qoidalari bajarilishini nazorat qilib boradi. Jarayonda ishtirok 
etadigan xodimlar uchun masalalarni shakllantirish va BPM tizimi bilan o‘zaro 
bog‘langan axborot tizimlari uchun biznes qoidalarni shakllantirish ishlari amalga 
oshiriladi. 
-
jarayonlar interfeysi moduli.
Mazkur modul tufayli foydalanuvchilar 
tayinlangan masalalarni ko‘rib chiqishi, masala ustuvorligini boshqarishi va ularni 
bajarishi mumkin. 
-
jarayonni boshqarish moduli
. Bu modul jarayon monitoringini olib borish 
uchun zarur. Bu jarayon ko‘rsatkichlarini olish, ularni tahlil qilish va zarur 
hisobotlarni 
shakllantirish 
imkonini 
beradi. 
Biznes-jarayonlarining 
turli 
parametrlariga muvofiq monitoring olib borish mumkin. Mazkur parametrlarga 
asoslangan holda BPM tizimdagi jarayonlarga tezda o‘zgarishlar kiritish mumkin. 
-
BPM tizimini boshqarish moduli
. Bu modul tizim ma’muri vositalarini 
ifoda etadi. Dasturiy ta’minot konfiguratsiyasini sozlash, kirish huquqini belgilash, 
apparat vositalari ishlashini nazorat qilish va shu kabilar amalga oshiriladi. Turli 
BPM tizimlarida modullar turlicha nomlangan (tizim ishlab chiquvchisiga bog‘iq 
holda) bo‘lishi mumkin.
BPM tizimini joriy etish
BPM tizimini joriy etish biznes-jarayonlarini boshqarish sikllari kabi quriladi. 
Joriy etish jarayonida BPM tizimini yaratish loyihalash jarayonli boshqarishning 
barcha bosqichlarini qamrab oladi, biznes-jarayonlarini boshqarish sikli bosqichlari 
esa joriy etish bosqichlari bilan qoplanadi. BPM tizimini joriy etish bosqichlari bilan 
biznes-jarayonlarini boshqarish bosqichlari o‘rtasidagi munosabatlarni chizmalar 
ko‘rinishida ifoda etilishi mumkin. 
BPM tizimini joriy etish, odatda, to‘rt bosqichdan iborat:
Loyihalash
. Bu bosqichda biznes-jarayonni hujjatlashtirish, grafik modelini 
yaratish va uning dinamik tahlillarini olib borish, foydalanuvchi shakl va 
interfeyslarini ishlab chiqish, mazkur jarayonning biznes qoidalari va ma’lumotlarini 
aniqlash ishlari olib boriladi. 
Amalga oshirish
. Bu bosqichda yaratilgan biznes-jarayon modelini ishga 
tushirish amalga oshiriladi - mavjud axborot tizimlari bilan integratsiya bajariladi, 
o‘rnatilgan biznes qoidalar joriy etiladi, foydalanuvchi interfeysi va shakllari 
sozlanadi. 
Boshqarish
. Bu bosqichda jarayonning ishlashi "qo‘l" tartibida kuzatiladi, 

---

163 
belgilangan biznes qoidalaridan farqli istisnolar aniqlanadi va o‘rnatiladi, boshqarish 
jarayoni real vaqt tartibida kuzatiladi, jarayonga kerakli qayta ishlov berishlar 
kiritiladi.