"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

4.2.5.-rasm. BPM-tizim texnologik arxitekturasi 
Jarayonli 
yondashuvdan 
foydalanadigan 
boshqa 
korporativ 
axborot 
tizimlaridan (ERP, CRM, OLAP tizimlari, DocFlow) farqli ravishda, BPM tizimlarni 

---

160 
faoliyatga qo‘llash oson va joriy etgandan co‘ng tezda o‘z samarali natijalarini bera 
boshlaydi. Menenjerlarga tashkilotdagi vaziyatni kuzatib borishning oson va qulay 
usulini ta’minlab beradi, xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarga – mas’uliyatni aniq 
taqsimlash va o‘z ish vaqtini samarali boshqarishga, iste’molchilarga - yanada tez va 
sifatli mahsulot yoki xizmatlar etkazib berish imkoniyatini beradi. Biznes-
jarayonlarini avtomatlashtirish va boshqarishni ta’minlaydigan axborot tizimlari 
orasida BPM tizimlari korporativ dasturiy ta’minotning uchta toifasi kesishmasidan 
tashkil topadi. Ushbu toifaga quyidagilar kiradi: 
-
hujjatlar tizimi – 
hujjatlar oqimini belgilangan qoidalarga muvofiq 
harakatlanishini kuzatish imkonini beradi
.
YA’ni, bunday tizimlar hujjatlar oqimi 
harakatini avtomatlashtiradi; 
- 
resurslarni boshqarish tizimlari 
- ERP, CRM tizimlari kabi moddiy va 
inson resurslarini nazorat qilish va boshqarish imkonini beradi. Bunday tizim 
resurslarni boshqarishni avtomatlashtirib beradi; 
- 
CASE vositalari,
tashkilot jarayonlarini modellashtirish va tahlil qilish 
imkonini beruvchi ARIS, BPWin, ERWin, Rational Rose kabilar. Bu tizimlar 
jarayonlarni modellashtirish va yaratishni avtomatlashtiradi. 
BPM tizimlarining bajaridigan funksiyalari uzliksiz kengayib bormoqda. Bu 
esa ko‘pgina "an’anaviy" korporativ biznesni qo‘llab-quvvatlash tizimlarining 
afzalliklarini o‘zida jamlashga olib keldi. BPM tizimlarida mazkur tizimlarning ayrim 
vositalari mavjud. Bundan tashqari, BPM tizimlari korporativ boshqaruvning boshqa 
tizimlari bilan integratsiyalashish xususiyatiga ega, bu xususiyat tashkilotning 
mavjud IT-infratuzilmasiga integratsiyalashuvini soddalashtiradi va samarali 
ishlashiga imkon beradi.