"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

2.3. Bulutli hisoblash istiqbollari 
Bulutli hisoblash – bu faqatgina AT sohasidagi innovatsion texnologiyagina 
emas, balki kichik aholi yashash punktlaridagi kichik AT-mahsulotlari ishlab 
chiqaruvchilarining bozorga o’z xizmatlarini tezkor taklif etish va o’z tijorat-
g’oyalarini amalga oshirishga imkon beradigan yangi tijorat-modellarini yaratish 
usullarini ham taqdim etadigan texnologiyadir. Bulutli hisoblashni investitsiya bilan 
birgalikda qo’llab-quvvatlash yosh kompaniyalarda tez rivojlanadigan ekotizim 
yaratiladi. 
Bulutli hisoblash AT sohasida autsorsing (tashqi manbaadan yoki zahiradan 
foydalanish) rolining kuchayishiga va tizimli maxsuslashtirishga bozorli javob 
hisoblanadi. Mohiyatiga ko’ra, bulutli hisoblashga o’tish mahoratli tashqi ishlab 
chiqaruvchilarning an’anaviy AT-infrastrukturani boshqarish jarayonlarini autsorsing 
qilishni bildiradi. Ko’plab bulutli hisoblash sohasidagi zamonaviy yechimlarni ishlab 
chiqaruvchilar (yetkazib beruvchilar) faqatgina mavjud bulutli platformalardan 
foydalanishni taqdim etadilar, balki buyurtmachilarning texnologik va huquqiy 
talablariga javob beradigan o’z platformalarini yaratish imkonini beradi. 
Bulutli hisoblash quyidagicha ishlaydi: ilovalarni ishga tushirish uchun o’z 
serverini sotib olish, o’rnatish va boshqarish o’rniga, Microsoft, Amazon, Google 
yoki boshqa kompaniyaning serverini ijaraga olish amalga oshadi. So’ngra 
foydalanuvchi ijaradagi serverni Internet orqali boshqaradi, bunda ma’lumotlarni 
qayta ishlash va saqlash uchun foydalanilgan zahira uchun to’lov amalga oshadi. 
Hisoblash buluti millionlab foydalanuvchilar bir vaqtda ishlatadigan ma’lumotlar 
markazlarida (Data Center) joylashgan minglab serverlardan tashkil topadi. Bunday 
katta masshtabli infrastrukturani samarali boshqarishning zaruriy sharti maksimal 
to’liq avtomatlash hisoblanadi. Bundan tashqari, har xil foydalanuvchilarni (bulutli 
operatorlar, 
servis-provayderlar, 
o’rtakashlar, 
AT-ma’murlar, 
ilovalar 
foydalanuvchilari) ta’minlashda hisoblash zahiralariga himoyalangan murojaat uchun 
bulutli infrastruktura o’z-o’zini boshqarish va vakolatni ta’minlash imkoniyatlarini 
qarab chiqishi kerak bo’ladi (1.3.2-rasm). 

---

37