"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

5.2.2-rasm. Elektron biznes texnologiyalari (ta’minot) 

---

237 
 
Bozor ishtirokchilarining o‘zaro munosabatlarining shakllari: 
4.Elektron savdo maydonchalari. 
Elektron biznes tizimlarida o‘ziga xos rolni elektron savdo maydonchalari (
e-
marketplaces
) o‘ynaydi. Biznesning B2B modelida savdo maydonchalari 
ishtirokchilarga bir nechta asosiy vazifalarni ta’minlaydilar. Birinchi vazifa – bu 
umumiy apparat va dasturiy asos(platforma)da ta’minotchi va iste’molchilarga 
ma’lumotlar yetkazish. Bu orqali savdo kompaniyalari zaruriy axborotlarni 
ta’minlaydiva tranzaksiyalarni bajaradi. Boshqa bir vazifa – on-layn to‘lov, logistika 
va dinamik savdo imkoniyati kabi xizmatlar taklifi. Savdo maydonchalarining yana 
bir vazifasi – limitlash, byudjetlash, kreditlash va yig‘ma chegirmalar mexanizmlarini 
taqdim etish (rasm 5.2.2). Hozirgi kunda elektron savdo maydonchalari jo‘shqin 
rivojlanish bosqichidadir. Elektron savdo maydonchalari turlarini, tashkillashtirish 
modellarini, boshqaruv xususiyatlarini va misollarni kengroq ko‘rib chiqamiz. 
Elektron savdo maydonchalari ikki asosiy yo‘nalish bo‘yicha rivojlanadi. YO tor 
sohaga, yo sohalararo jarayonlarga yo‘nalib, mos ravishda yo vertikal, yo gorizontal 
birlashmalarni hosil qiladi.
Gorizontal birlashmalar funksional jarayonlar moliyaviy hisob, logistika, xizmat 
ko‘rsatish va ta’mirlash, kadrlar bilan ishlash va boshqalar avtomizatsiyasi bo‘yicha 
yechimlar taklif qilgan holda turli sohalarni qamrab oladi.
5.2.3-rasm. Elektron biznes texnologiyalari (ta’minot) 
 
O’z-o’zini tekshirish uchun savollar 
1.
Iternet tarmog’ida elektron biznesning o’rniga tavsif bering? 
2.
Elektron biznesning rivojlanish bocqichlari nimalsrdan iborat? 
3.
Elektron biznesning oddiy savdo turidan qanday muhim farqlfri mavjud? 
4.
Elektron biznesning asosiy vazifalari nimadan iborat? 
5.
Elektron biznesning asosiy turlarini tasniflang va ularni ta’riflang? 

---

238 
6.
Elektron biznesni qo’llfshning asosiy sohalariga ta’rif bering?