"elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot" kafedrasi "iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari"

1-bosqich
. 
Strategiyani ishlab chiqish
. Maqsad - biznes maqsadlarini 
aniqlash va ularning ko‘rsatkichlari miqdorini - KPI (asosiy ko‘rsatkichlar, asosiy 
ishlash 
ko‘rsatkichlari)ni 
rejalashtirishdir. 
Strategik 
rejalashtirish 
BSC 
(BalancedScorecard, Balanced Scorecard) deb nomlanadigan BPM metodologiyasiga 
asoslangan. 
BPM-tizimlari menejerlarga strategiyani ishlab chiqish va ularni bo'linmalarga 
yetkazish, biznes samaradorligi va uning dinamikasini baholashni ta'minlaydigan 
metrik tizimini shakllantirish va qiymat yaratish imkoniyatlarini aniqlashga imkon 
beradi. 
Tegishli komponentlariga quyidagilar kiradi: 
- o'lchov metrikasi uchun ilovalar (metrika va metrik kutubxonalar qurish, 

---

157 
shuningdek, metrikaning indikatorlar paneli koʻrinishida vizuallashtirish vositalari 
bilan birgalikda); 
- strategik boshqaruvning kollegialligi, boshqaruv kommunikatsiyalari va 
tegishli axborotlarni korporativ boshqaruv muhitida tarqatishni tashkil etishni 
ta'minlash uchun ilovalar (portal texnologiyalari va birgalikdagi ishlarni tashkil etish 
vositalari);
- strategik maqsadlar tizimini shakllantirish va qo'llab-quvvatlash uchun 
ilovalar; 
- korporativ strategiyani shakllantirish va uni samaradorlikning asosiy 
ko'rsatkichlari bilan aloqasini ta'minlashni avtomatlashtiriruvchi (jumladan, strategik 
hisob-kitob kartalarini shakllantirish vositalari) ilovalar. 
2-bosqich
. 
Rejalashtirish
. Ushbu bosqichda strategik maqsadlarga erishish 
uchun taktik rejalar ishlab chiqiladi. Taktik (operatsion) rejalarni ishlab chiqish 
bo‘yicha KPI ko‘rsatmalar hisoblanadi. Operatsion rejalashtirishning asosiy vositasi 
byudjet hisoblanadi. 
Bu bosqich BPM-tizimni kompaniyaning barcha bo'linmalari menejerlariga 
o'zining mahalliy maqsadlarini oʻrnatish, biznes-strategiyani qo'llab-quvvatlovchi 
byudjet va dasturlarni yaratish, rejalashtirish doirasida senariylarni ishlab chiqish va 
modellashtirish, turli vaqt davrlari uchun aniq ko'rsatkichlarning maqsadli 
qiymatlarini shakllantirishda yordam beradi. 
Tegishli komponentlari quyidagilardan iborat: 
- reja ma'lumotlarini shakllantirish, to'plash, umumlashtirish uchun va ularni 
taqdim etish hisobotlar koʻrinishida ilovalari, shuningdek, rejalashtirish jarayonlarini 
boshqarish vositalaridir. Bu rejalar byudjet (moliyaviy rejalar), salohiyatdan 
foydalanish rejalari, xodimlar rejasi, ishlab chiqarish va ta'minot rejalaridan tashkil 
topgan bo'lishi mumkin; 
- ma'lumotlar qabul qilinishiga qarab rejalarga o'zgartirish kiritish imkonini 
beruvchi (loyiha va jarayonlarni prognozlash va rejalashtirish vositalari) ilovalar;
- biznes-qoida va boshlangʻich ma'lumotga ishlov berish logikasini qo'llab-
quvvatlovchi (jarayonni modellashtirish vositalari) ilovalar. 
20-asrning oxirida tashkilot bir nechta bo‘limlarining ishlariga ta’sir 
ko‘rsatadigan o‘zaro bog‘liq jarayonlarni avtomatlashtirishga, xaridorlar bilan 
munosabatlarni 
boshqarish 
texnologiyasini 
(CRM-(Customer 
Relationship 
Management) ) va ta’minot zanjiri boshqaruvini (SCM- supply chain planning) 
texnologiyasini joriy etishga o‘tdi. Va yaqinda avtomatlashtiruvchi piramida 
korporativ boshqaruvining yuqori qismida.