Elektron tijorat (e-tijorat, ingl. "e-commerce") — internet orqali savdo-sotiq amaliyotlarini tashkil etish.
Elektron tijorat (e-tijorat, ingl. "e-commerce") — internet orqali savdo-sotiq amaliyotlarini tashkil etish.
Elektron tijoratga jahon miqiyosida hozirgi eng katta internet auksioni va doʻkoni eBay misol boʻladi.
O'zbekiston kesimida esa Elektron tijorat maydoni Vibo Marketplace misol bo'ladi.
Elektron tijorat atamasining oʻzi deyarli 1950—1960-yillarda kompyuter paydo boʻlganidan keyin darhol paydo boʻldi. Dastlabki dasturlardan biri bu transport chiptalariga buyurtma berish, shuningdek reyslarni tayyorlash uchun turli xizmatlar oʻrtasida maʼlumot almashishdan iborat boʻlgan. U 1961-yil Massachusets texnologiyalar institutidan Leonard Kleinrok maʼlumotlarni uzatish uchun paketlarni kommutatsiya qilish nazariyasini ishlab chiqdi.
Mobil biznes
Mobil uskunalar kompyuterlar zimmasidagi ulkan va ogʻir vazifalarni oʻz boʻyniga olishi uchun koʻp vaqt talab etilmadi. Olimlar mobil telefonlar uchun moʻljallangan ilovalarni deyarli har kuni iхtiro qilishmoqda. Soʻnggi yillarda pochta va hujjatlar bilan ishlash uchun telefondan yanada koʻproq foydalanishni boshladik. Quyida biznes olami vakillari uchun qoʻl keladigan oddiy va qulay mobil ilovalar bilan tanishtiramiz. Ularni Play Market (Sumsung telefonlari uchun) yoki Itunes Store (Iphone telefonlari uchun)dan yuklab olishingiz mumkin.
Mobil internet rivojlanishi “ Mobil sovdo - sotiq ” tushunchasini ham uchiratishimiz mumkin. Bu tizim buyurtmalarni avtomalashgan tizim orqali qabul qiladi. “ Mobil banking ” tushunchasi ham mavjud bo’lib bu tizim orqali siz bankdagi o’z shxsiy hisob raqamingizga mobil telefoningiz orqali bog’lanib to’lovlarni amalga oshirishingiz mumkin. “ Mobil kontent ” – bu shunday tizimki u mobil to’lovlarni amalga oshiruvchi balki, buyurtmalarni qabul qiluvchi ham bo’ladi. Bunga misol qilib hozirgi kunda keng rivojlanib borayotgan musiqa yuklab olish har hil JAVA o’yinlarni yoki har hil rasmlarni yuklab olishda bu tizim ko’proq ishlatiladi.
Elektron xujjat aylanishi
Hujjat tushunchasi. Hujjat -matn, tovush yoki tasvir shaklida yozilgan axborot bo‘lib, zamon va makonda uzatish hamda saqlash va jamoat tomonidan foydalanish uchun mo‘ljallangan moddiy ob’ektdir.
Hujjat turlari. Hujjat turlari – hujjatlarni o‘z shakliga ko‘ra quyidagi turlarga ajratish mumkin:
Matnli hujjatlar. Qog‘ozga yozuv mashinasi, qo‘l yoki axborot kommunikatsiya vositalari yordamida tushirilgan qandaydir ma’no beruvchi so‘zlar ketma-ketligidir.
Tovushli hujjatlar. Ovoz yozish vositalari yordamida yozib olingan tovushli axborot.
Tasvirli hujjatlar. Fotosurat, rang tasvir mahsuli.
Elektron hujjat. Elektron hujjat O‘zbekiston Respublikasining “Elektron hujjat aylanishi to‘g‘risida”gi 2004 yil 29 apreldagi 611-II son Qaroriga binoan quyidagicha ta’riflanadi.
An’anaviy va elektron hujjat almashish.
Odatda hujjatlarni an’anaviy tarzda almashish jarayonida pochta xizmati muhim rol o‘ynaydi. CHunki pochta xizmatining asosiy vazifasi jo‘natmalarni o‘z manzillariga etkazib berishdan iboratdir. Ushbu holatda hujjatlar konvertga solinadi va aloqa bo‘limiga topshiriladi. SHundan so‘ng pochta xizmati xodimlari tomonidan hujjat kerakli manzilga jo‘natiladi va yetkaziladi.
Elektron hujjatlarni almashish tizimi esa an’anaviy hujjat almashish tizimidan biroz farq qilinadi. Bunda hujjat elektron ko‘rinishda kompyuter, telekommunikatsiya va Internet tarmog‘i orqali uzatiladi. Elektron hujjatlarni almashish jarayonida maxsus ixtisoslashtirilgan tizimlardan (E-hujjat) yoki elektron pochta xizmatidan foydalaniladi. Elektron hujjat almashish tizimlarida hujjatlarni uzatish juda tezkor amalga oshiradi.
tasirlarga moslashtiruvchi jarayonlardir. Xususan, faoliyatni rejalashtirish, tartibga solish, muvofiqlashtirish, rivojlantirish, shuningdek bu bilan bog’liq qarorlar qabul qilish va ijrosini nazorat qilish boshqaruv jarayonlaridir.
Operatsion jarayonlar – tashkilotnining (tizimning) zimmasi va vakolatidagi asosiy faoliyati, jumladan vazifasi, maxsuloti va xizmati yaratiladigan, shuningdek asosiy daromadi shakllantiriladigan jarayonlardir.
Ko’maklashuvchi-funksional jarayonlar – operatsion va boshqaruv jarayonlari uchun xizmat
Elektron hukumat — Barcha ham „ichki“, ham „tashqi“ aloqalar va jarayonlar majmuasi bo'lib, tegishli axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan quvvatlanib va taʼminlanib turadigan hukumat. Kommunikatsiya tarmoqlari (shu jumladan Internet) orqali axborotga ishlov berish, uni uzatish va tarqatishni elektron vositalari asosida davlat boshqaruvini tashkil qilishni, davlat hokimiyati organlarini barcha boʻgʻinlari tomonidan fuqarolarning barcha toifalariga elektron vositalar bilan xizmatlar koʻrsatish, oʻsha vositalar yordamida fuqarolarga davlat organlarining faoliyati haqida axborot berish. „Elektron hukumat“ tushunchasi 1990-yillarning boshida paydo boʻlgan, lekin amaliyotga soʻnggi yilardan boshlab tatbiq qilina boshladi
