Электролит эритмаларнинг электр eтказувчанлиги

KСl eritmasining 18⁰S da solishtirma elektr o’tkazuvchanligi

С kontsentratsiya	V suyultirish, g ekv/l	0 ^-1sm^-1	 dissotsilanish darajasi
1 N	1	0,9827 x 10^-1	0,78
0,1 N	10	1,1200 x 10^-2	0,86
0,01 N	100	1,2240 x 10^-3	0,94
0,001N	1000	1,2730 x 10^-4	0,98
0,0001 N	10000	1,2910 x 10^-5	0,99

Jadvalga nazar solsak, eritma 10 marta suyultirilsa, xar bir sm³ dagi ionlar soni kamayadi, solishtirma elektr o’tkazuvchanlik xam kamayadi. Biroq bu kamayish 10 marta emas. CHunki bu erda suyultirish bilan dissotsialanish darajasi ortayapti, agar  o’zgarmasa  suyultirishga mos holda kamayib borgan bo’lar edi.

Ba’zi elektrolitlarning solishtirma elektr o’tkazuvchanligini kontsentratsiyaga qanday bog’langiligini grafikni ko’rib o’taylik.

Ionlarning kontsentratsiyasi qancha katta bo’lsa va ularning absolyut harakat tezligi ko’p bo’lsa ₀ qiymati shuncha katta bo’ladi. Grafikdan ko’rinib turibdiki, kuchli elektrolitlar uchun kontsentratsiya ortishi bilan maksimum hosil bo’lib, so’ng ₀ qiymati kamayadi. HCl va KOH larda (kuchli elektrolitlar) maksimum bo’lishining sababi, H⁺ va OH^- ionlarining harakatchanligi juda kattadir. Nima uchun maksimumdan so’ng ₀ ning pasayishi ro’y beradi (chunki kuchli elektrolitlar istalgan kontsentratsiyada qariyib butunlay dissotsilanadi). Natijada yuqori kontsentratsiyada xar bir ion qarama-qarshi zaryadli ionni o’ziga tortadi, ya’ni o’z atrofiga, masalan ion o’z atrofiga - ionni va ion o’z fatrofiga ni yig’adi. Natijada bu ionlarning harakatchanligini pasayishga olib keladi ₀ kamaya boshlaydi.

Kolraush qonuni

Nemis fizigi Kolraush (1840-1910) turli sistemalarning ekvivalent elektr o’tqazuvchanlikni o’rganib, quyidagi xulosaga keldi. Gap shundaki, elektrolitlar eritmasidagi elektr o’tqazuvchanlik qarama-qarshi yo’nalishda harakat qilayotgan anion va kationlar harakati tufayli sodir bo’ladi. Agar kontsentratsiya kichik bo’lsa (kuchli suyultirilgan eritmalar uchun) kationlar va anionlar bir-biriga xalaqit qilmay mustaqil harakat qiladilar. Ularning cheksiz suyultirilganda elektr o’tqazuvchanligi ularning ayrim holdagi elektr o’tqazuvchanligining yig’indisidan iborat bo’ladi:

b_ = _A + _K,

bu erda _A va _K anion va kation elektr o’tqazuvchanligi.

CHeksiz suyultirilgandagi solishtirma elektr o’tqazuvchanlikni

(_)

tenglamasi orqali ekvivalent (molyar) elektr o’tqazuvchanlikka hisoblash orqali aylantirish mumkin:

Agar bo’lsa, u holda Kolraush qonunning matematik ifodasi kelib chiqadi: bu erda va anion va kationlarning harakatchanligi deb yuritiladi. Yuqoridagi tenglama bo’yicha Kolraush qonuni quyidagicha ta’riflanadi:

CHeksiz suyultiririlgandagi elektrolit eritmasining ekvivalent (molyar) elektr o’tqazuvchanligi (_) elektrolit tarkibiga kiruvchi anion va kationlarning harakatchanligining yig’indisiga teng.

Turli ionlarning harakatchanligi quyidagi jadvalda keltirilgan.