Elektrokimyoviy ruxlash sexini loyixalash va asosiy uskuna xisobi

10. ELEKTROLIZ SEXLARNI LOYIHALASHTIRISH.
Rux elektrolizni sexlari uchta asosiy bo‘limlardan iborat: tok berish, elektroliz va katodli ruxni qayta eritish. Vannalar bir ba­landlikda o ‘rnatiladi.
Elektroliz sexini asosiy dastgoxi anod va katodli vanna, tok o ‘tkazuvchi shishalar, elektrolitni quyish va chiqarish moslamalari va uni sovutish. Vanna temir betondan tayyorlanib uni ichki o ‘lchamlari: uzunligi 1,5 - 3,9 m; enligi 0,8 - 0,9 m; chuqurligi 1,0 - 1,4 m. Vannani ichki sirti vilinlast bilan tayyorlangan.
Vannadagi katod va anodlarning soni vannani o‘lchami va elektrodlar masofaga bog‘liqdir. Ko‘p zavodlarda bir xil elektrodlar aro masofa70 - 80 mm. Bu masofani kamaytirish qo‘shimcha elektrodlar joylashtirishga imkon yaratadi. Bu tadbir tok zichligi o‘zgarmagan holda unumdorlikni oshirishi mumkin. Faqat elektrodlarni o‘ta yaqin­lashtirish katod va anodlarda qisqa tutashuv bo‘limiga olib kelishi mumkin.
Katodlarni A1 markali alyuminiydan tayyorlanadi. Uni eni 4-5 mm. Dendrit hosil bo‘lishini kamaytirish maqsadida katod, anodga nisbatdan, 20 - 25 mm ga enliroq va uzunroq qilinadi. Katodlarni chekkalariga rux o‘tirmasligi uchun unga rezinali planka kiydiriladi. Anodni ko‘pchilik zavodlarda 1 % kumushni bor, qo‘rg‘oshin eritma­sidan yasaladi.
Elektrolitlarni sovutish vakuum - bug‘lovchi moslamalarda o ‘tka­ziladi. Uni ishlash prinsipi:suyuqlik ustida vacuum paydo qilinadi. Buningnatijasidasuvqaynaydiva bug ‘lanadi. Qolgan eritma esa bug‘lanish issiqligi natijasida belgilangan xaroratgacha sovutiladi.
11. ELEKTROLITNI AYLANISHI VA SOVUTILISHI.
Eritmani aylanmoqligi uni sovitish sistemasiga bog‘liqdir. Za­monaviy zavodlarda vannalar birbalandlikda joylashgan va neytral, tozalangan va ishlatilgan elektrolitlarni intensive aylanmoqligi qo`llaniladi. Bunday aylanmoq Sistema intensive sxemada ishlaydigan zavodlarda qo‘llaniladi, chunki ajralib chiqayotgan fisotsi sissiqligi maxsus moslama bilan chiqarishga iloji yo‘q. Bu holatlarda elektro­litni markazlashtirgan sovutish sistemasi qo‘llaniladi. Sovutish va­kuum - bug‘lanish dastgohida o‘tkaziladi.
Aylanmoq va sovutish sistemasini tanlash elektroliz tarkibiga bog ‘liq. Tok zichligi 400-550 A/m² atrofida bo‘lsa bir karra aylan­moq yetarlidir. Bunda elektroddaa jralib chiqayotgan gaz eritmani qo‘shimcha aralashtiradi.