Elektroakustika

1.2. Chastota bo‘yicha eshitish 
 
Yuqorida 
aytilganidek 
tovush 
tebranishi 
ta’sirida eshitish 
suyakchasi oval darcha membranasini harakatga keltiradi, u
 
o‘z 
navbatida limfani tebratadi. Limfa asosiy membrana yuzasiga urinma, 
ya’ni uning tolalariga ko‘ndalang tebranadi. Limfaning tebranish 
chastotasiga mos holda faqat ma’lum tolalargina tebranadi. Gelikotrema 
yonida past chastotalarda rezonanslanadigan uzun tolalar, chanoq 
asosida esa yuqori chastotalarda tebranadigan qisqa tolalar joylashgan. 
Tarkibi murakkab bo‘lgan tovush bir necha guruh tolalarini qo‘zg‘atadi. 
Shunday qilib, membrana chastota tahlillagichi rolini o‘ynaydi. 
Har bir tolaning rezonans chastotasi faqatgina tola parametriga 
bog‘liq bo‘libgina qolmay,tola bilan birga qo‘zg‘aluvchi, limfaning 
massasiga ham bog‘liq. Bu massa rezonanslanuvchi toladan oval 
darchagacha bo‘lgan masofa bilan aniqlanadi. Shuning uchun past 
chastotalardagi tebranishlarda limfaning katta 
massasi, 
yuqori 
chastotalardagi tebranishlarda esa, limfaning kichkina massasi 

---

16 
qatnashadi. 1.2 rasmda eshitish tahlillagichining ekvivalent elektr 
sxemasi keltirilgan. 
1.2-rasm. Chanoqning ekvivalent elektr sxemasi 
Bunda, S
0
- oval va dumaloq darcha membranalari ekvivalenti; L - 
gelikotrema ekvivalenti; L
k
- limfa massasi ekvivalenti; I
k
- tolalarning 
tebranish tezligi. 
1.2-rasmdan ko‘rinib turibdiki, chanoqning ekvivalent elektr 
sxemasi polosali filtr sxemasiga o‘xshash. Eshitish a’zosining chastota 
diapazoni chegarasi yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek keng bo‘lib 
16÷20000 Gs ni tashkil etadi. 
Bizda eshitish tahlillagichning chastota tanlovchanligi katta qiziqish 
uyg‘otadi, chunki elektroakustik apparaturalarga bo‘lgan talab bu 
parametrga ko‘p jihatdan bog‘liq. 
Odam eshitish a’zosining tanlovchanlik xususiyatini qiymatli 
baholashda, asosiy xususiyati bo‘lmish tovush balandligi tushunchasidan 
foydalanamiz. Bu xususiyat atrof muhitdagi tovushlarni aynan 
tenglashtirish va klassifikatsiyalashda katta ahamiyatga ega, eshitish 
qobiliyatining bunday xususiyati musiqali intonatsiya nuqtai nazari, 
ya’ni, ohanglar va garmoniyalar asosida yotadi. ANSI-994 Xalqaro 
standarti bo‘yicha