Elektroakustika

yo‘nalganlik 
indeksi 
deb ataladi: 


lg
10
Q
м
(5.5) 
Yo‘nalganlik indeksi
 
mikrofonning ikkita tovush manbalaridan: biri 
mikrofon o‘qida joylashgan va boshqasi tarqalgan tovush to‘lqinlari 
manbai rivojlantirayotgan quvvat sathlari farqini ko‘rsatadi (agarda 
ikkalasi mikrofon joylashgan joyda bir xil bosim yaratsa). Boshqacha 
qilib aytganda, yo‘nalganlik indeksi mikrofon o‘qidan o‘tayotgan 
signalga nisbatan shovqinning bostirilishini ko‘rsatadi. 
Diffuziya maydonidagi sezgirligi -
bu mikrofonning o‘qi bo‘yicha 
sezgirligini yo‘nalish koeffitsientining ildiz osti qiymati nisbatiga teng, 
ya’ni 


0
диф
E
E
(5.6) 
yo‘nalganlik tavsifi qanchalik o‘tkir bo‘lsa, shunchalik diffuziya 
maydonidagi sezgirligi kichik, ya’ni reverberatsiyalanuvchi tovushga 
bo‘lgan sezgirligi kichik. 
Mikrofonning 
front bo‘yicha sezgirligi -
bu old yarim fazodan 
tushayotgan tovushlarga bo‘lgan integral sezgirlik. 
ф
0
ф
E
E


(5.7) 

---

103 







2
0
2
ф
d
sin
)
(
D
2
(5.8) 
«front/orqa tomon»
sezgirligining farqi
mikrofon akustik o‘qi 
bo‘yicha sezgirligini Ye
180°
sezgirligiga nisbati: 
томон
.
орк
ўк
о
Е
Е
180
ф
lg
20
Q

(5.9) 
Shuni aytib o‘tish lozimki, mikrofonga hech qanday signal ta’sir 
etmaganda ham uning chiqishidagi kuchlanish nolga teng emas. 
Mikrofon chiqishidagi mavjud kuchlanish atrof muhit zarrachala-rining 
fluktuatsiyasi va mikrofon elektr qismidagi issiqlik shovqinlari bilan 
belginaladi. 
Mikrofonning xususiy shovqin sathini akustik kirishiga keltirilgan, 
o‘lchamlari ekvivalent tovush bosimi R
shov
sathi sifatida aniqlaydilar, 
ya’ni u mikrofonga ta’sir etganda, mikrofon chiqishidagi kuchlanish 
U
shov
 
mikrofonning kirishida tovush to‘lqinlari bo‘lmagandagi 
rivojlantirayotgan kuchlanish nisbatiga teng: 
0
шов
шов
E
U
p

(5.10) 
yoki, 
0
шов
шов
p
p
lg
20
L

, bunda 
5
0
10
2
p



Pa 
Yuqorida qayd etilgan ko‘rsatkichlardan tashqari mikrofon yana 
boshqa ko‘rsatkichlar jumladan, chastota diapazonida berilgan chastota 
tavsifi notekisligi bilan ham farqlanadi.