Elektroakustika

Erkin tovush maydoni
deb, to‘g‘ri tovush maydoni ustunlik 
qiladigan, qaytgan to‘lqinlar bo‘lmagan, bo‘lsa ham kam miqdorda 
bo‘lgan maydonlarga aytiladi. 
Diffuziyali tovush maydoni
- bu shunday maydonki, undagi har bir 
nuqtada tovush energiyasi zichligi bir xil va uning turli yo‘nalishlariga 
bir vaqtda bir xil energiya oqimi yo‘naladi, bir jinsli va izotrop maydon 
yig‘indilaridan iborat. 
Sezgirlik sathi
- 1 V/Pa nisbatda ifodalangan sezgirlik. 
Sezgirlikning standart sathi
-1V/Pa tovush bosimda nominal R
nom 
qarshilikda rivojlanayotgan, desibellarda o‘lchanadigan kuchlanishning 
P
0
=1 mVt quvvatga mos kuchlanishga nisbati, ya’ni R
tov
=1 Pa ga teng 
bo‘lgandagi mikrofonning nominal yuklanishga berayotgan quvvat sathi. 

---

102 
3
ном
ном
0
ном
ном
cт
10
R
E
lg
20
P
R
U
lg
20
N



(5.2) 
Yo‘nalganlik diagrammasi
- mikrofonga tovush 

burchak ostida 
tushganda o‘lchangan sezgirligi Ye
0
uning o‘qi bo‘yicha sezgirligiga 
nisbati bilan baholanadi: 
,
E
E
D
ўк
0
0

(5.3) 
Mikrofonning yo‘nalganlik tavsiflari qutb koordinatalarida chiziladi 
va bunday grafik 
yo‘nalganlik diagrammasi
deb ataladi. 
Mikrofonning yo‘nalganligi hisobiga uning diffuziya maydoni 
bo‘yicha sezgirligi Ye
dif 
o‘qi bo‘yicha sezgirligidan kichik. Bu 
kamayishni hisobga olish uchun 
yo‘nalganlik koeffitsienti
kiritilgan. 
2
диф
2
ўк
E
E


(5.4) 
Desibellarda ifodalangan yo‘nalganlik koeffitsienti,