Elektroakustika

elektromexanik 
bog‘lanish koeffitsientlari
deb 
ataladi. 
Elektromexanik 
bog‘lanish 
koeffitsientlari, 
energiyalar-ning 
o‘zgartirilish ko‘lamini aniqlaydi. 
Ko‘pchilik elektromexanik o‘zgartirgichlar qaytariluvchan, ya’ni 
ular o‘zgartirishni ikki tomonlama bajaradi. Qaytarilmaydigan 
o‘zgartirgichlar turi kam, ularga ko‘mirli mikrofonlar misol bo‘laoladi. 
Ishlash prinsipiga qarab o‘zgartirgichlar
induktivli va sig‘imli 
turlarga
bo‘linadi. 
Induktivli o‘zgartirgichlar
da siljituvchi kuch toklarning o‘zaro 
ta’siri tufayli paydo bo‘ladi, elektr yurituvchi kuch esa, magnit oqimi 
o‘zgarishiga bog‘liq. 
Sig‘imli o‘zgartirgichlar
da siljituvchi kuch zaryadlarning o‘zaro 
ta’siri natijasida paydo bo‘ladi, hosil bo‘lgan o‘zgaruvchan kuchlanish 
esa, sig‘imlarning o‘zgarishi natijasidir.
Pezoelektr o‘zgartirgichlar
ni alohida guruhga kiritadilar ammo, 
rasmiy ravishda ular sig‘imli turdagi o‘zgartirgichlarga kiradi 
 

---

92 
 
4.3. O‘zgartirgichning ekvivalent sxemalari 
 
O‘zgartirgich - dvigatelning umumiy ekvivalent sxemasi 4.2a-
rasmda keltirilgan. 
K
o‘zgartirgich bo‘lib, uning chap qismi 
o‘zgartirgichning elektr sxemasini ko‘rsatadi, 
K
ning o‘ng tomoni esa 
o‘zgartirgichning mexanik ekvivalent sxemasi. 4.2b-rasmda ikkita: 
elektr Z
0
va kiritilgan Z
kir
qarshilikdan iborat elektr - ekvivalent sxema 
keltirilgan. 
4.2-rasm. O‘zgartirgich-dvigatelning a-umumiy, b-elektr-ekvivalent 
sxemalari 
O‘zgartirgich - generatorning ekvivalent sxemasi 4.3- rasmda 
keltirilgan. 
4.3-rasm. O‘zgartirgich - generatorning ekvivalent sxemalari:
a -umumiy; b - mexanik 
Generatorning mexanik kirish qarshiligi quyidagicha ifodala-nadi: 
кир
н
2
z
z
Z
Z
K
z
V
F





(4.5)