Elektr zaryadlarning o’zaro ta’sir qonuni. Kulon qonuni. Nuqtaviy zaryad haqida tushuncha. Zaryadlarning xalqaro (si) va sgs birliklar sistemasidagi birliklari. Zaryadlarning chiziqiy, hajmiy va sirtiy zichliklari. Reja

          
     
 
        
                 
(3.2) 
bo’ladi,  bunda 
 
 
proporsionallik  koeffitsiyenti  qarshilikning  temperatura 
koeffitsiyenti deyiladi.  

---

     Metallar  qarshiligining  temperaturaga  bog‘liqligidan  turli  o‘lchov 
asboblarida  va  avtomatik  sistemalarda  foydalaniladi.  Ulardan  eng  ahamiyatlisi 
qarshilik termo- metri hisoblanadi. 
      Qarshilik  termometri 
chinni  yoki  sluda  plastinkaga  o‘ralgan,turli 
temperatura-larda  qarshiligi  aniq  ma’lum  bo‘lgan  metall  simdan  iborat.  Bunday 
sim  sifatida,  ko’pincha,  toza  platina,  oltin,  nikel,qo‘rg‘oshin  va  temir  simlar 
ishlatiladi.   
Elektr  tenzometrlari 
–  qarshilikni  deformatsiya  bilan  bog’liqligini 
o’chovchi qurilma. 
Xulosa:
  Xulosa  qilib  shuni  autish  mumkinki:  Elektr  to`ki  zaryadli 
zarralarning  tartibli  xarakati  tufayli  yuzaga  keladi.  Hosil  bo’lgan  elektr  to`kining 
yo’nalishi  qilib  musbat  zaryadlarning  yo’nalishi  qabul  qilingan.  Elektr  to`kining 
miqdoriy    xaraktirestikasi  bolib:  to`k  zichligi  ,  to`k  kuchi  qabul  qilingan.  To`k 
zichligi  deb    vaqt    birligi  ichida  to`k  chiziqlariga  perpindikulyar  bo’lgan  birlik 
yuzadan  zaryadning    oqib  o’tishiga  aytiladi.  O’tkazgichdan  o’tayotgan  zaryadli 
zarralarning harakatini ular ko’rsatgan tasirlariga  qarab aniqlash mumkin. Zaryadli 
zarralarning  tartibli  harakatidan  chetlanishiga  elektr  qarshilik  deyiladi. 
O’tkazgichlar  ichida harakatlanayotgan  erkin elektronlarning musbat ionlar bilan 
to’qnashishi  natijasida  issiqlik  ajraladi  shu  to’qnashish  esa  o’tkazgichdagi  elektr 
qarshilik  deyiladi.  Qarshilik  o’tkazgich  turiga  va  uning  shakliga  bog’liq.Agar 
o’tkazgich temperaturasi ortsa uning qarshiligi ham ortadi. 
Konviksion to`k – bu makro jism harakati tufayli yuzaga keladigan to`k. 
O’tkazuvchanlik to’ki bu – makro jism harakatlanayotganda uning ichidagi mikro 
zarralarning tartibli harakati tufayli yuzaga keladi.  
Berk  zanjir  uchun  om  qonuniga  xulosa  qilib  shunday  deyishimiz  mumkin:  
Zanjirda oqayotgan to`k shu zanjirdagi elektr yurituvchi kuchga to’g’ri proposinal 
to’la  qarshilikka  teskari  proporsional.  Demak  zanjirdagi  tok  eng  katta  bo’lishi 
uchun uning to’la qarshiligi eng kchik bolishi kerak. Ya’ni qisqa tutashuv vaqtida 
zanjirdan o’tayotgan tok eng katta bo’ladi.