Elektr va elektron apparatlar 1 Mavzu magnitli uzgichlar

Elektr va elektron apparatlar
1 Mavzu - magnitli uzgichlar
2 Mavzu – Yuqori kuchlanishli uzgichlar
3 Mavzu – paket uzgich va kantaktlar
1 MAVZU ----MAGNITLI UZGICHLAR
Kontaktning harakatlanmaydigan qismiga mahkamlangan o’qga alohiida g’altak o’rnatiladi ,yoty hosil bo’lganda shu kuch tasirida magnit oqimi hosil bo’ladi va shu oqi, qismanoqib o’tadi . Magnit maydon bn yoy toki o’rtasida tasirlashuv natijasida elektorodinamik kuch hosil bo’ladi , u yoyni katta tezlikda siljishga olib keladi .
Magnit maaydon hosil qilishga ko’ra yoy o’chirishning shu turlari bor;
A) yoy so’ndirish g’altgi ketma – ket (seriyali) ulangan
B) yoy so’ndirish g’altagi parallel (shunt) ulangan
C) doimiy magnitli tizim
Yoy so’ndirish g’altaginig ketma—ket (seriyali) ulangan tizimning afzalliklari quyidagilar;

1. 
   Magnit tizim tok kuchi 100A dan yuqori bo’lganda samaraliishlaydi
   
2. 
   Tizimning ishlashi tok yo’nalishiga bog’liq emas
   
3. 
   Bunda g’altak ko’ndalang kesim yuzasi kata bo’lgani un u mexanik jihatdan bikir bo’lib , ish vaqtida favqulotda turtinishlan unga havfli emas va g’altakga tushayotgan kuchlanish 1 voltning yuzdan biriga to’g’ri keladi shuning un g’altak izolyatsiyasiga etibor berilmaydi
   

Mazkur tizim kamchiligi;
1)kichik toklarda(5-7A) hosil bo’lgan yoylarni qiyin o’chirishi
2)qo’shimcha g’altak uchun mis sarfi
3)yoy o’chirish g’altagining qizishi hisobiga kontaktlarni qo’shimcha qizishi
Yoy o’chirishning g’altagi paralel (shunt) ulangandagi tizimda g’altak alohida mustaqil manbaaga ulanadi .Magnit maydon kuchlanganligi o’zgarmas bo’lib , uzish paytida tok kuchiga bog’liq emas.
Ток кучи 0 дан I_ном гача бўлганда, F₂>F₁ ва шу муносабат билан токнинг кичик қийматларида ҳосил бўлган ёйнинг ёниш даври кескин камаяди. Кичик ток занжирларида шунтли тизимдан фойдаланиш самарали, чунки ёй ёниш даври бир ҳил бўлган тақдирда кичик миқдордаги магнитловчи куч талаб қилинмоқда, бу эса ўз ўрнига иқтисодий жиҳатдан фойдалидир. Лекин бунга қарамай шунтли тизим қатор камчиликлардан ҳоли эмас:

• 
  ёйга таъсир қилаётган электродинамик куч токнинг йўналишига боғлиқ;
  
• 
  ёй ўчириш ғалтаги манба кучланишига уланиши, ғалтак изоляциясининг шу кучланишга мос равишда танланган бўлишини талаб этади, шунингдек ғалтак ингичка ўтказгичдан ясалганлиги эса унинг бикирлиги камлигини билдириб, ҳар қандай фавқулотда туртиниш ғалтак изоляциясини ва ҳатто ўзини ишдан чиқариб қўйиши мумкин;
  
• 
  қисқа туташиш режимида ёйни ўчириш эффектив эмасдир, чунки бу режимда манба кучланиши кескин камайиб кетади.
  

Ёй ўчиришнинг доимий магнитли тизими юқорида ёритилган шунтли тизимдан деярли фарқ қилмайди. Бу ҳолда магнит майдони доимий магнит томонидан ҳосил қилинади. Ушбу тизим қуйидаги афзалликларга эга:

• 
  магнит майдон ҳосил қилиш учун қўшимча энергия сарфи йўқ;
  
• 
  контакторни яратишда мис сарфининг камайиши;
  
• 
  контактларнинг қўшимча қизишининг йўқлиги;
  
• 
  токнинг ҳар қандай қийматида ҳам шунтли тизимга нисбатан ёйни ишончли ўчириш имконияти.
  

Контакторларнинг электромагнит тизими.Ўзгармас ток контакторларида клапан типидаги электромагнитлардан кенг фойдаланилади. Контакторларнинг электромагнитлари тебранишга, турли туртинишларга бардошли бўлиб механик жиҳатдан емирилишга қаршилиги катта бўлиши талаб қилинади. Контакторнинг энг катта кучланиши 110% U_ном дан ошмаслиги керак.
Автоматик бошқариш тизимининг ишлаши нуқтаи назаридан контакторнинг ўз уланиш вақти унинг асосий характеристикаларидан бири бўлиб, ушбу вақт магнит оқимининг бошланғич Ф қийматидан қўзғалиш оқими Ф_тр қийматигача ортиш вақти билан якорpнинг ҳаракатдаги вақти (t_дв) йиғиндимига тенг (бунда t_тр>t_дв).
Ток кучи 100А бўлган контакторлар учун ўз уланиш вақти 0,14 дақиқани, ток кучи 600А бўлган контакторлар учун эса ушбу вақт 0,37 дақиқани ташкил қилади.