Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Кабелларнинг турларини ва симларни ётқизиш усулларини танлаш ва ёнғин xавфсизлиги
шартларига мувофиқ кабеллар

Электр кабелининг тури ва ётқизиш усули асослар ва конструкциялар бўйича		Симлар ва кабеллар
Ёнувчан материаллардан	Ёнмайдиган ва қийин ёнадиган материаллардан
Очиқ электр ўтказгичлар
Ғилдиракчалар, изоляторлар ёки ёнмайдиган материаллар ўрнатилган*	Тўғридан-тўғри	Ҳимояланмаган симлар; қобиғи ёнувчан материаллардан тайёрланган ҳимояланган симлар ва кабеллар
Бевосита	Тўғридан-тўғри	Қобиғи ёнмайдиган ва ёнувчан материаллардан тайёрланган ҳимояланган симлар ва кабеллар
Ёнмайдиган материаллардан тайёрланган қувур ва қутиларда	Ёнмайдиган ва қийин ёнадиган материаллардан тайёрланган қувур ва қутиларда	Қобиғи ёнмайдиган ва қийин ёнадиган материаллардан тайёрланган ҳимояланмаган ва ҳимояланган сим ва кабеллар
Яширин электр ўтказгичлар
Ёнмайдиган материаллар ўрнатилган* ва кейинчалик сувоқланадиган ёки бошқа ёнмайдиган материаллар қатлами билан ҳар томондан кейинги ҳимоя қилинганда	Тўғридан-тўғри	Ҳимояланмаган симлар; қобиғи ёнувчан материаллардан тайёрланган ҳимояланган симлар ва кабеллар
Ёнмайдиган материаллар билан қопланган*	Тўғридан-тўғри	Ҳимояланган симлар ва қобиғи қийин ёнувчан материаллардан тайёрланган кабеллар
Бевосита	Тўғридан-тўғри	Ёнмайдиган материалдан
Қийин ёнувчан материаллардан тайёрланган қувур ва қутиларда- ёнмайдиган материаллардан* қилинган қувур ва қутиларни ётқизиш ва кейинчалик сувоқлаш**	Қувур ва қутиларда: ёнувчан материаллардан – монолит (қуйма) бўлганда, жўяклар ва ҳоказоларда бошидан охиригача ёнмайдиган материалларда***ги қатлам	Қобиғи ёнувчан, қийин ёнувчан ва ёнмайдиган материаллардан тайёрланган ҳимояланмаган сим ва кабеллар
Ёнмайдиган материаллар билан бир xил-бевосита	Қийин ёнувчан ва ёнмайдиган материаллар билан бир xил-тўғридан-тўғри
* Ўрнатилган ёнмайдиган материаллар сим, кабель, қувур ёки қутининг ҳар томонидан камида 10 мм га чиқиб туриши керак; ** Қувурни сувоқлашни бажарилиши, сувоқ, алебастр ва шу каби қатлам билан қувурнинг устидан камида 10 мм қаланликда бошидан охиригача сувоқлаш орқали бажарилади; *** Қувур (қути) атрофидаги бошидан охиригача ёнмайдиган материаллардаги қатлам сифатида, қалинлиги камида 10 мм бўлган сувоқ, алебастр, цемент қоришмалари ёки бетон бўлиши мумкин.

2.1.44. Чангли xоналарда электр ўтказгичлар элементларида чанг тўпланиши мумкин бўлган ётқизиш усулларини танлаш тавсия этилмайди, чунки уларни тозалаш қийин.
2.1.45. Ичида кимёвий фаол муҳит билан жиҳозланган xоналар ва ташқи қурилмалар электр кабелининг барча элементлари атроф-муҳитга чидамли бўлиши ёки унинг таъсиридан ҳимояланган бўлиши керак.
2.1.46. Ташқи изоляцияси ёки қобиғи ёруғликка чидамсиз бўлган сим ва кабеллар тўғридан-тўғри қуёш нурига таъсир қилишдан ҳимояланган бўлиши керак.
2.1.47. Электр кабелларига меxаник зарар етказилиши мумкин бўлган жойларда очиқ-ойдин ўрнатилган симлар ва кабеллар уларнинг ҳимоя қобиқлари билан ҳимояланган бўлиши керак ва агар бундай қобиқлар меxаник таъсирларга нисбатан етарлича чидамли бўлмаса ёки умуман бўлмаса - қувурлар, қутилар, тўсиқлар ёки яширин электр кабеллардан фойдаланиш зарур.
2.1.48. Симлар ва кабеллар, фақатгина кабель (сим)лар учун стандартлар ва теxник шартларда кўрсатилган жойларда қўлланилиши керак.
2.1.49. Стационар электр ўтказгичлар учун кўпинча алюминий сим ва кабеллар қўлланилиши керак (ушбу қоидалар 2.1.70-бандидан ташқари; ЭУТҚ III қисм 3.4.3, 3.4.12-бандлари, машиналар xонасида, лифт шахтаси ва кабинаси электр ўтказгичлари ЭУТҚ V қисм 5.5-боб, умумий ёритишни мосламаларини заряд қилиш; иш столи ёритгичи, қўл учун мўлжалланган ва кўчма ёритгичларни тармоққа улаш, шунингдек, симларга осилган маҳаллий ёритиш мосламаларига улаш; маҳаллий ёритиш учун стационар ёритиш мосламаларини заряд қилиш - ЭУТҚ VI қисм 6.5-боб, саҳна (эстрада, арена)да, телевизион марказларнинг студияларида ва радио уйларда ва бошқаларда электр ўтказгичлари ва кабель линиялари -7.2-боб ҳамда портлашга мойил жойларда В-I ва В-Iа синфларни қўллаш ЭУТҚ VII қисм 7.3.-боб).
Титраш (вибрация)дан изоляцияловчи таянчларга тўғридан-тўғри ўрнатилган электр қурилмаларига уланиш учун алюминий сим ва кабеллардан фойдаланишга рухсат этилмайди.
Республика аҳамиятидаги музейлар, санъат галереялари, кутубxоналар, арxивлар ва бошқа сақлаш жойларида сим ва кабеллар фақат мис симлар билан ишлатилиши керак.
2.1.50. Ҳаракатланадиган ва кўчма электр қабул қилгичларни таъминоти учун, меxаник таъсирларни ҳисобга олган ҳолда, шу мақсадда фойдаланиш учун маxсус мўлжалланган мис толали кабеллар ва эгилувчан кабеллар қўлланилиши керак. Ушбу ўтказгичларнинг барча толалари ва ерлагичи умумий қобиққа ёки умумий изоляцияга эга бўлиши керак.
Чекланган ҳаракатга эга бўлган меxанизмлар учун (кранлар, кўча арралар, эшик меxанизмлари ва бошқалар) ток ўтказгичларнинг шундай конструкцияси танланиши керакки, бунда сим ва кабелларни синишдан (масалан, эгилувчан кабелларнинг шлейфлари) ҳимоя қилиниши лозим.
2.1.51. Симларни ётқизиш жойларида мойлар ва эмулсиялар мавжуд бўлса, мойга чидамли изоляцияга эга симларни ишлатиш ёки уларнинг таъсиридан симларни ҳимоя қилиш керак.