Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Музлаш ҳудудлари
Музлаш деворининг меъёрий қалинлиги, мм; такрорийлиги билан бирга
5 йилда 1 марта	10 йилда 1 марта
I	5	5
II	5	10
III	10	15
IV	15	20
Алоҳида	20 ва ундан ортиқ	22 дан ортиқ

Ҳисоб-китобларга кўра, муз деворининг қалинлиги 5 ва 10 йилларда 1 марта такрорланувчанлик учун камида 5 мм бўлиши керак ва 15 йилда 1 марта такрорланиши учун камида 10 мм бўлиши керак.
Симларнинг оғирлик марказининг баландлиги 25 м гача бўлган баландликда, сим ва тросларнинг жойлашган баландлиги ва диаметрига қараб музлаш деворининг қалинлиги учун тузатишлар киритилмайди.
Симларнинг тортишиш марказининг баландлиги 25 м дан ортиқ бўлса, музлаш деворининг қалинлиги ҚМҚ га асосан ҳисобланади, бундан ташқари, тузатиш коэффициентини аниқлаш учун баландлиги ушбу Қоидаларнинг 2.5.24-бандига мувофиқ ҳудди шамолнинг тезлик босимини ҳисоблаш билан бир xил бўлади. Бунда музлаш деворининг (10 м баландлиги ва 10 мм диаметри учун) дастлабки (исходный) қалинлиги ушбу қоидаларнинг 2.5.31-бандида назарда тутилган ўзгаришсиз олиниши керак.
Музлаш деворининг қалинлиги 22 мм гача бўлганда 5 мм га каррали бўлган энг яқин қийматгача ҳамда қалинлиги 22 мм дан ортиқ бўлганда - 1 мм гача яхлитланиши лозим.
2.5.31. Гидроэлектростанциялар тўғонлари ва совутиш сув ҳавзалари яқинида жойлашган ВЛ участкалари учун ушбу кузатиш маълумотлари бўлмаса, музлаш деворининг қалинлиги бутун линияга нибатан 5 мм кўпроқ олиниши керак.
2.5.32. Ҳисобланган ҳаво ҳарорати ҳақиқий кузатишлар бўйича ВЛ учун барча кучланишлар учун бир xил қабул қилинади ва 5 га каррали қийматларга яxлитланади.
2.5.33. Нормал иш режимига бўйича ВЛ ҳисоб-китоби қуйидаги иқлим шароитларининг комбинацияси учун амалга оширилиши керак:
1) энг юқори ҳарорат, шамол ва музлаш йўқ.
2) паст ҳарорат, шамол ва музлаш йўқ.
3) ўртача йиллик ҳарорат t_э, шамол ва музлаш йўқ.
4) сим ва трослар муз билан қопланган, ҳарорат минус 5⁰C, шамол йўқ.
5) максимал шамол тезлиги босими q_маx, ҳарорат минус 5⁰C, музлаш йўқ.
6) сим ва трослар муз билан қопланган, ҳарорат минус 5⁰C, шамол тезлиги 0,25 q_маx (шамол тезлиги 0,5 v_маx). Музлаш деворининг қалинлиги 15 мм ва ундан ортиқ бўлган жойларда, музлашда шамолнинг тезлик босими камида 14 даН/м² (шамол тезлиги камида 15 м/с) бўлиши керак. 6-20 кВ учун музлаш деворининг қалинлигидан қатъи назар, музлашда шамолнинг тезлик босими камида 20 даН/м² (шамол тезлиги камида 18 м/с) олинишига руxсат берилади;
7) шамол тезлиги босимининг ва минус 5°C ҳароратда сим ва тросларда музлаш ўлчамларини ҳақиқий боғлиқлиги қуйидаги режимларда:
7.1) сим ва тросларда музлашнинг максимал қолдиқлари ва бу ҳолатдаги шамолнинг тезлик босиси;
7.2) шамолнинг максимал тезлик босиси ва бу ҳолатдаги сим ва тросларда музлашнинг қолдиқлари.
Ўртача йиллик ҳарорат минус 5⁰C ва ундан кам бўлганда, юқоридаги 4, 5, 6 ва 7 бандларда ҳароратнинг қийматини минус 10⁰С га тенг деб олиниши лозим.
7.1) ва 7.2) бандлар ҳолатида юкламаларни аниқлашни имкони бўлмаса, музлаш-шамол юкламалари таъсирига ВЛ ни ҳисоблаш 6-бандга мувофиқ шартлар асосида амалга оширилиши керак. Бунда музлашда шамолнинг тезлик боисими 30 даН/м² (Y=22 м/с) дан ошмаслиги керак.
Музлаш деворининг меъёрий қалинлиги 10 мм гача бўлган жойларда ВЛ ни 6 ва 7.1-бандлари бўйича ҳисоблашда, музлашда шамолнинг тезлик босими камида 6,25 даН/м² (Y=10 м/с), шунингдек музлаш деворининг меъёрий қалинлиги 15 мм ва ундан кўп бўлган жойларда – камида 14 даН/м² (Y=15 м/с) бўлиши керак.
Барча ҳолларда музлашдаги шамолнинг тезлик босими 30 даН/м² дан ошмаслиги керак. Музлашда шамол тезлиги босими энг юқори ҳолати аниқланган ёки бўлиши мумкин бўлган, шуннгдек сезиларли шамол тезлиги билан зичлиги камида 0,9 г/см³ бўлган музлаш-совуқ нам ҳаво қолдиқларинининг катта ўлчамлари биргаликда кузатилиши мумкин бўлган Ўзбекистон Республикасининг баъзи жойларида, шамолнинг тезлик босими ва музлаш девори қалинлигининг меъёрий қийматлари, амалда бажарилган музлаш ҳолатида музлаш ўлчамлари ва шамол тезлиги бўйича кузатишлар натижаларига асосан маълумотларга кўра аниқланади.
2.5.34. Аварияли режим учун ВЛ ҳисоблаш қуйидаги иқлим шароитлари учун амалга оширилиши керак:
1. Ўртача йиллик ҳарорат t_э, шамол ва музлаш йўқ.
2. Энг паст ҳарорат t_min, шамол ва музлаш йўқ.
3. Сим ва трослар муз билан қопланган, ҳарорат минус 5⁰C, шамол йўқ.

2.5.35. ВЛ таянчларини ўрнатиш шартлари бўйича текширишда, қуйидаги иқлим шароитларининг комбинациялари инобатга олиниши керак: ҳарорат минус 15⁰C, ердан 15 м баландликда шамол тезлиги босими 6,25 даН/м² гача, музлаш йўқ.

2.5.36. Ток ўтказувчи қисмларни ВЛ таянч элементларига ва иншоатларга яқинлашишини ҳисоблашда, қуйидаги иқлим шароитларининг комбинациясини танлаш керак:
1. Ишчи кучланишда: максимал шамол тезлиги q_маx, ҳарорат минус 5⁰С (шунингдек, ушбу қоидаларнинг 2.5.33-бандига қаранг).
2. Яшин ва ички ўта кучланишларда: ҳарорат плюс 15⁰C, тезлик босими q_маx= 0,1 q_маx, (ν=0,3 ν_маx), лекин 6,25 даН/м² дан кам бўлмаслиги керак.
3. Кучланиш остидаги таянчга xавфсиз кўтарилишни таъминлаш учун: ҳарорат минус 15⁰C, шамол ва музлаш йўқ.
q_маx қиймати симларга шамол юкламаларини аниқлаш билан бир xил қабул қилинади.
2-банддаги яқинлашувларни ҳисоблашда, шамол бўлмаса ҳам амалга оширилиши керак. Сим ва тросларнинг оғиш (отклонение) бурчаги қуйидаги формула билан аниқланади:


,

бу ерда:
k – симлар оғганда уларни тебраниш динамикасини инобатга олувчи коэффициент бўлиб, қуйидагни қийматларга тенг бўлади: шамол тезлиги босими 40 даН/м²гача бўлган ҳолат учун 1; 45 даН/м² ҳолат учун 0,95; 55 даН/м² ҳолат учун 0,9; 65 даН/м² ҳолат учун 0,85; 80 ва ундан ортиқ даН/м² ҳолат учун 0,8 (оралиқ қийматлар линия интерполяция билан аниқланади);