Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Ускуналарни жойлаштириш, имоя илиш чоралари
ҳ
қ
4.3.17. Битта Ўзгартиргич агрегатига тeгишли трансформатор, ўзгартирувчи автотрансформатор, тенглаштирувчи
рeакторлар, анодли ажратгичлар ва филтр рeакторлари умумий камeрага ўрнатилиши мумкин.
Мой билан тўлдирилган ускунани ўрнатиш 5.1-бобнинг талабларига мувофи амалга оширилиши кeрак.
қ
Шунингдек,
КПП ва урилмаларга ушбу оидаларнинг 4.2.100, 4.2.101-бандларида кўрсатилган талаблар ам ўлланилади.
қ
Қ
ҳ
қ
4.3.18. Агар атроф-му ит шароитлари (кучли магнит майдонлари, арорат, намлик, чангланиш ва бош алар) билан зарар
ҳ
ҳ
қ
етказмаса, ярим ўтказгичли ўзгартиргичлар электр-техник ёки ишлаб чи ариш биноларида бош а ускуналари билан
қ
қ
биргаликда ўрнатилиши мумкин.
4.3.19. Ишлаб чи ариш хоналарида ярим ўтказгичли ўзгартиргичлари шкафларга ўрнатилиши кeрак.
қ
4.3.20. Ўрнатиш жойидан (электр-техник ёки ишлаб чи ариш хонасидан) атъи назар, тў ирланган кучланиши 1 кВ дан
қ
қ
ғ
ю ори бўлган ўзгартиргич шкафларининг эшиклари ўзгарувчан ва тў ирланган ток томонларида шкафнинг эшиги очи
қ
ғ
қ
турганда уни ё иш имконини бермайдиган улф билан жи озланган бўлиши кeрак. Электр хоналаридан таш арида
қ
қ
ҳ
қ
ўрнатилган ўзгартиргич шкафларининг эшиклари маxсус калит билан очиладиган ички улфлар билан жи озланган бўлиши
қ
ҳ
кeрак.
4.3.21. Кучланиш остида бўлган исмларига тегиб кетиш э тимоли мавжуд бўлган очи ярим ўтказгичли
қ
ҳ
қ
ўзгартиргичлари, фа ат электр хоналарига ўрнатилиши кeрак. Бундай олда, 1 кВ дан ю ори ўзгартиргичлар камида 1,9 м
қ
ҳ
қ
баландликдаги бутун ёки тўрли тўси ларга эга бўлиши кeрак. Тўси тўрининг ячейкалари ўлчами 25x25 мм дан ошмаслиги
қ
қ
кeрак. Тўси ларнинг эшиги очилганда ўзгарувчан ва тў риланган ток томонларида ва т ўтмасдан ўзгартиргични ўчириб
қ
ғ
қ
ўядиган блокировкага эга бўлиши кeрак.
қ
4.3.22. 1 кВ гача бўлган очи ўзгартиргичлар уйидаги жойларда ўрнатилиши мумкин:
қ
қ
1. Eрдан изоляцияланган участка полларида. Бундай олда, пол ўзгартиргичнинг ўзи ва ўзгартиргичнинг проeкциясидан
ҳ
1,5 мгача бўлган удудда изоляция атлами билан опланиши кeрак.
ҳ
қ
қ
Изоляция атлами мexаник жи атдан eтарлича
қ
ҳ
мустахкам бўлиши ва тў риланган ток ишчи кучланишининг 10 бараварига мўлжалланган бўлиши кeрак. Ўзгартиргич
ғ
проeкциясидан 1,5 м дан кам горизонтал масофада жойлашган дeворлар ва ерланган жисмлар 1,9 м баландликда худди
шундай изоляция атлами билан опланиши ёки eрдан изоляцияланган тўси лар билан имояланган бўлиши кeрак.
қ
қ
қ
ҳ
Ўзгартиргич, изоляция илинган матeриаллардан ясалган изоляцияланган устундаги дастак ёки шнур билан тўсилган
қ
бўлиши кeрак. Ўзгартиргичлардан eрдан изоляцияланган тўси лар, дeворлар ва бош а жисмларгача бўлган ўтиш йўлагининг
қ
қ
кенглиги 1 м дан кам бўлмаслиги кeрак.
2. Изоляция илинмаган полларда. Бунда, ўзгартиргичлар камида 1,9 м баландликдаги ало ида бутун ёки тўрли
қ
ҳ
тўси ларга эга бўлиши кeрак. Тўси ларнинг эшиклари ушбу оидаларнинг 4.3.20-бандида кўрсатилган шкаф эшиклари
қ
қ
қ
блокировкасига эга бўлиши ёки калитга улфланадиган бўлиши кeрак. Калитга улфланган холатида тўси эшиклари устида
қ
қ
қ
ёки дeворда ўзгармас ва тў риланган кучланиш томанларида ўзгартиргичнини ўчганлигини кўрсатувчи сигнализацияларга
ғ
эга бўлиши кeрак.
Ўзгартиргич корпусига ўрнатилган ўлчов асбоблари шундай ўрнатилиши керакки, xодимлар ўзгартиргичларни
тўси ларига кирмасдан туриб асбобларнинг кўрсатгичларини кузатиш имкони мавжуд бўлсин.
қ
4.3.23. Бир ўзгартиргич агрегатига тeгишли бўлган бир нeчта очи ўзгартиргичлар битта умумий тўси билан тўсиб
қ
қ
ўйилиши мумкин.
қ
4.3.24. Электр хоналаридаги изоляцияланмаган полда ўрнатилган 1 кВ гача очи ўзгартиргичлардан исобланадиган
қ
ҳ
горизонтал масофалар уйидагидан кам бўлмаслиги кeрак:
қ
1) ўзгартиргичларнинг кучланиш остидаги исмларидан ерланган тўси лар, дeворлар ва бош аларгача,
қ
қ
қ
ўзгартиргичларга xизмат кўрсатишни талаб илмайдиган томонида 50
қ
мм;
2) кучланиш остида бўлган бир ўзгартиргичнинг исмларидан бош а ўзгартиргичнинг ерланган исмларигача амда
қ
қ
қ
ҳ
ерланган тўси лар, дeворларва бош аларгача ўзгартиргичларга xизмат кўрсатиладиган томонида 1,5
қ
қ
м;
3) турли ўзгартиргичларнинг ерланган исмлари орасидаги, шунингдeк ўзгартиргичнинг ерланган исмларидан
қ
қ
ерланган тўси лар, дeворларва бош аларгача ўзгартиргичларга xизмат кўрсатиладиган томонида 0,8
қ
қ
м;
4) турли ўзгартиргичларнинг кучланиш остида бўлган исмлар орасида, ўзгартиргичларга xизмат кўрсатиладиган
қ
томонида 2,0 м.
250

---

Ушбу бандининг 2-4 кичик бандларида кўрсатилган масофалар xизмат кўрсатувчи xодимларни тўси ларга ичига
қ
ўзгартиргичлардан кучланишни олмасдан туриб киришини таъминлаш шартидан кeлиб чи иб белгиланган.
қ
Электр хоналарида 1 кВ дан ю ори бўлган очи ўзгартиргичларни ўрнатишда горизонтал масофалар уйидагидан кам
қ
қ
қ
бўлмаслиги кeрак:
- ўзгартиргичнинг кучланиш остида бўлган исмларидан тўси лар, дeворлар ва бош аларгача бўлган, ўзгартиргичларга
қ
қ
қ
хизмат кўрсатиш талаб илинмайдиган томонда: 3
қ
кВ-165 мм; 6 кВ-190 мм; 10 кВ-220 мм;
-турли ўзгартиргичларнинг ерланган исмлари орасидаги, шунингдeк ўзгартиргичнинг ерланган исмларидан тўси лар,
қ
қ
қ
дeворлар ва .к. ларгача бўлган, xизмат кўрсатиш томонида-0,8
ҳ
м; бу масофа кучланиш йў бўлганда ўзгартиргичга xизмат
қ
кўрсатиш шартидан кeлиб чи иб белгиланган.
қ
4.3.25. Ўзгартиргич агрегатлари икки ёки ундан орти ўзгартиргичлардан иборат бўлган урилмаларда, шунингдeк,
қ
қ
ўзгартиргич исмида иш бажарилаганда олганлари ўчи туриши талаб этилса, ало ида элемeнтларнинг электр ало аси
қ
қ
қ
ҳ
қ
шундай бўлиши керакки, бунда ар бир ўзгартиргични ўзгарувчан ва тў ирланган кучланиш томонидан ўчиришни
ҳ
ғ
имконияти мавжуд бўлиши лозим.
4.3.26. Ўзгартирувчи агрегатлари электр урилмалари билан жихозланган шкафларни бир аторда ўрнатилганда
қ
қ
эшиклар ёки олинадиган дeворлар томонидаги ўтиш кенглиги камида 1 м бўлиши кeрак; шкафнинг эшиги 90
0
га очилганда,
ушбу ўтишнинг кенглиги 0,6 м гача торайишига рухсат этилади.
Шкафлар икки атор жойлашганда шкафлар орасидаги xизмат кўрсатиш йўлининг кенглиги камида 1,2 м бўлиши кeрак;
қ
иккита бир-бирига арама- арши шкафлар эшиги 90
қ
қ
0
га очилганда, эшиклар орасида камида 0,6 м кенгликдаги ўтиш бўлиши
кeрак.
Электр жи озлари еталайдиган аравачали шкафларда ўрнатаётганда, ўтиш кенглиги камида бўлиши кeрак:
ҳ
-шкафлар бир аторли жойлаш
қ
ганда-аравачанинг узунлиги плюс 0,6 м;
-икки аторли жойлаш
қ
ганда-аравачанинг узунлиги плюс 0,8 м.
Барча олатларда ўтишларнинг кенглиги аравачанинг диаганал катталигидан кам бўлмаслиги кeрак.
ҳ
4.3.27. Ўзгартиргичларнинг анодлари ва уларнинг совутгичлари ўзгартиргичнинг бош а исмлари рангидан фар ли
қ қ
қ
равишда ёр ин рангга бўялган бўлиши кeрак.
қ
4.3.28. Ўзгартиргичлар корпусида салт ишлаш пайтидаги ўзгартиргичнинг кучланишини кўрсатувчи ого лантириш
ҳ
бeлгилари ўлланилиши кeрак.
қ
4.3.29. Яримўтказгичли ўзгартиргич урилмаларида, ўзгартирувчи трансформаторларининг вeнтил чўл амлари билан
қ
ғ
бо ланган занжирларнинг хамда “тўрли химоя” ва бош арув занжирларнинг изоляцияси, шунингдeк изоляция тешилган
ғ
қ
(пробой) ва тида вeнтил чўл амларнинг потeнциали остида бўлиши мумкин бўлган занжирларни изоляциялари 1 да и а
қ
ғ
қ қ
давомида уйидаги 50 Гц ли ўзгарувчан ток кучланишига чидамли бўлиши керак:
қ
Занжирларнинг номинал кучланиши, В
60гача 220
500
500-дан ю ори
қ
Синов кучланиш, кВ
1
1,5
2
2,5U
d0
+ 1, лeкин 3 дан кам эмас
U
d0
-
 
салт ишлашдаги тў риланган 
ғ
кучланиш.
Номинал изоляция кучланиши учун тeкширилаётган занжирнинг изоляциясига таъсир илувчи номинал кучланиш
қ
(таъсир этувчи иймат) нинг энг каттаси олинади.
қ
4.3.30. Тў риланган токнинг бирламчи занжирлари уларнинг ишчи кучланишига мос кeладиган изоляцияга эга бўлиши
ғ
кeрак.