Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Яшин ўткакучланишидан имоя илиш
ҳ
қ
 (Защита от грозовых перенапряжений)
4.2.124. ОРУ ва 35-500 кВ ПСлар тў ридан-тў ри яшин уришидан имояланган бўлиши кeрак.
ғ
ғ
ҳ
уйидаги холларда яшин
Қ
уришидан химоялаш талаб этилмайди:
- йиллик яшин содир бўлиши (ўриши) ва тларидан каттий назар, хар бирининг уввати 1,6 МВА ва ундан кам бўлган
қ
қ
трансформаторли 35 кВли ПСлар учун;
- йиллик яшин содир бўлиши ва ти 20 соатдан кўп бўлмаган худудлардаги барча ОРУ ва ПС 35 кВлар учун;
қ
- йиллик яшин содир бўлиши ва ти 20 соатдан кўп бўлмаган холларда, яшин мавсумида ОРУ амда 220 кВ ва ундан
қ
ҳ
паст кучланишли ПС удудидаги ернинг солиштирма эквивалент аршилиги 2000 Ом*м дан орти бўлганда.
ҳ
қ
қ
Йиллик яшин содир бўлиши ва ти 20 соатдан кўп бўлган худудлардаги ЗРУ ва ёпи ПС бинолари тў ридан-тў ри яшин
қ
қ
ғ
ғ
уришидан имоя илиниши кeрак.
ҳ
қ
Мeталл опламали томлар ёки томни тутиб турувчи тeмир-бeтон конструкциялари мавжуд бўлган ЗРУ ва ёпи ПСнинг
қ
қ
биноларини имоя илиш, ушбу опламалар (конструкциялар) ни ерлаш ор али амалга оширилиши кeрак.
ҳ
қ
қ
қ
Агар ЗРУ ва ёпи
қ
ПСнинг биноларини томи бундай бўлмаса ёки уларни ерлашни имкони бўлмаса, биноларнинг томида яшин айтариш
қ
ўзаклари ёки яшинни абул илиш панжаралари (стержневые молниеотводы или молниеприемные сетки) ни ўрнатиш кeрак.
қ
қ
ПС худудида жойлашган трансформатор минораси, мой xўжалиги, электролиз, синxрон компeнсаторлар биноси,
шунингдeк ёнувчан сую ликлар ёки газларга эга бўлган си имлари, водород болонларини са лаш жойлари тў ридан-тў ри
қ
ғ
қ
ғ
ғ
яшин уришидан ва уни иккинчи маротаба пайдо бўлишидан, бино ва иншоотларни яшиндан имоя илиш урилмаларини
ҳ
қ
қ
лойи алаш бўйича йўри номаларга мувофи бажарилиши кeрак.
ҳ
қ
қ
4.2.125. 220 кВ ва ундан ю ори бўлган ОРУни тў ридан-тў ри яшин уришидан имоя илиш, оида тари асида, ОРУ
қ
ғ
ғ
ҳ
қ
қ
қ
конструкцияларида ўрнатиладиган ўзакли яшин айтаргичлар ёрдамида амалга оширилиши кeрак. Шунингдек, яшин абул
қ
қ
илгич (ВЛ таянчи, прожектор мачталари, радио мачталари ва бош алар) хисобланган баланд объeктларнинг имоя
қ
қ
ҳ
таъсиридан фойдаланиш мумкин. Трансформатор ёки шунтловчи рeакторлар я инидаги порталларда яшин айтаргичларни
қ
қ
ўрнатиш ушбу оидаларнинг 4.2.126-банди талаблари бажарилганда рухсат этилади.
Қ
Яшин мавсумида eрнинг солиштирма эквивалeнт аршилиги уйидагича бўлганда, ОРУ 110 кВ конструкцияларида
қ
қ
ўзакли яшин айтаргичлар ўрнатилиши мумкин: 1000 Ом*м гача-ПС нинг ерлаш контури майдонидан атъий назар; 1000-
қ
қ
2000 Ом*м гача ПС нинг ерлаш контури майдони 10000 м
2
ва ундан кўп бўлганда

Яшин айтаргичли ОРУ 110 кВ конструкциялари устунларидан, ерлагич магистраллари бўйлаб яшин токини
қ
сўндирилиши камида икки-уч йўналишда бўлиши таъминланиши кeрак. Бундан таш ари, яшин айтаргич ўрнатилган
қ
қ
устундан электрод узунлигидан кам бўлмаган масофада узунлиги 3-5 м бўлган бир-иккита вeртикал электрод ўрнатилган
бўлиши кeрак.
Яшин мавсумида eрнинг солиштирма эквивалeнт аршилиги уйидагича бўлганда, ОРУ 35 кВ конструкцияларида яшин
қ
қ
айтаргичларни ўрнатишга рухсат этилади: 500 Ом*м гача-ПС нинг ерлаш контури майдонидан атъий назар; 500-750 Ом*м
қ
қ
гача ПС нинг ерлаш контури майдони 10000 м
2
ва ундан кўп бўлганда.
232

---

Яшин айтаргичли ОРУ 35 кВ конструкциялари устунларидан, ерлагич магистраллари бўйлаб яшин токини
қ
сўндирилиши уч-тўрт йўналишда бўлиши таъминланиши кeрак. Бундан таш ари, яшин айтаргич ўрнатилган устундан,
қ
қ
электрод узунлигидан кам бўлмаган масофада узунлиги 3-5 м бўлган икки-учта вeртикал электрод ўрнатилган бўлиши кeрак.
Тросли ёки ўзакли яшин айтаргичи мавжуд ОРУ 35 кВ порталларида, шунингдек ВЛ троси ПСга кирмаган холатдаги
қ
ВЛ-35 кВ охирги таянчларида осма изоляторлар шодаси, атмосфeранинг I-даражали ифлосланишига эга бўлган удудларда
ҳ
ги
ОРУ 35 кВга талаб этиладиган изоляторлар сонига нисбатан иккитага кўп бўлиши кeрак. (ушбу оидаларнинг 4.2.42-бандига
Қ
аранг).
қ
Яшин айтаргичлар ўрнатилган ОРУ конструкцияларидан ток ўтказувчи исмларгача бўлган масофа, изоляторлар
қ
қ
шодаси узунлигидан кам бўлмаслиги кeрак.
4.2.126. Яшин мавсумларида eрнинг солиштирма эквивалeнт аршилиги 350 Ом*м дан кам бўлганда амда
қ
ҳ
трансформаторлар ёки рeакторлардан магистрал ерлагичлар бўйлаб камида 15м узо ликда жойлашганда, трансформатор
қ
порталлари, шунтловчи реакторлар порталлари ва ОРУ конструкцияларида яшин айтаргичларни ўрнатишга, уйидаги
қ
қ
талаблар бажарилганда рухсат этилади:
1. 3-35 кВ трансформаторлар чўл амларининг барча чи ишларида ёки разрядлагичларгача бўлган ша обчаларни
ғ
қ
ҳ
инобатга олиб, шинага уланишда улардан 5 м дан орти бўлмаган масофада, бевосита вeнтил разрядлагичларни ўрнатилиши
қ
кeрак.
2. Яшин айтаргичли конструкция устунидан ерлагич магистраллари бўйлаб яшин токини сўндирилиши уч-тўрт
қ
йўналишда бўлиши таъминланиши керак. 
3. Яшин айтаргич устунидан 3-5 м масофада ерлагич магистралларида, узунлиги 5 м бўлган икки-учта вeртикал
қ
электрод ўрнатилган бўлиши кeрак.
4. 20 ва 35 кВ ю ори кучланишли ПСдаги трансформатор порталларида яшин айтаргичларини ўрнатишда, ОРУ
қ
қ
контури ерлагичидан таш арида жойлашган ерлагич урилмасининг аршилиги 4 Ом дан ошмаслиги кeрак.
қ
қ
қ
5. Вeнтил разрядлагичлар ва трансформаторларнинг ерлагич ўтказгичлари, ПС ерлагич урилмаларига бир-бирига я ин
қ
қ
олда ёки вентил разрядлагични трансформатор ва яшин айтаргич ерлагичи ўртасида ўрнатилиши тавсия этилади.
ҳ
қ
4.2.127. Яшин айтаргичларни ўрнатилиши рухсат этилмаган ёки конструкция жихатидан ўрнатилши ма садга мувофи
қ
қ
қ
бўлмаган ОРУни тў ридан-тў ри яшин уришидан имоя илиш, аршилиги 80 Ом дан орти бўлмаган ерлагичли ало ида
ғ
ғ
ҳ
қ
қ
қ
ҳ
турадиган якка (обособленный) яшин айтаргичлар билан амалга оширилиши кeрак.
қ
Ало ида турадиган якка яшин айтаргичлар билан ОРУ (ПС)нинг ерлагич урилмаси ўртасидаги масофа S
ҳ
қ
қ
3
, м тенг
бўлиши кeрак (лeкин камида 3 м):