|
.
Шамол тезлиги босимининг баландлик* бўйича ўсиши учун тузатиш коэффициенти
Баландлиги, м
Коэффициент
15 гача
1,0
20
1,25
40
1,55
60
1,75
100
2,1
200
2,6
350 ва ундан юқори
3,1
*Оралиқ баландликлар учун тузатиш коэффициентининг қиймати
линия интерполяцияси орқали аниқланилади.
136
2.5.1-расм. Ўзбекистон Республикаси ҳудудларини шамол тезлиги босимлари бўйича ҳудудларга ажратилган xаритаси.
2.5.2-расм. Ўзбекистон Республикаси ҳудудларини музлаш девори қалинлиги бўйича ҳудудларга ажратилган xаритаси.
Шартли белгилар
I.
Шамол ҳудуди.
II. Шамол ҳудуди.
III. Шамол ҳудуди.
IV. Шамол ҳудуди
.
III-VII шамол ҳудуди
(50-100 м баландликдаги
дўнгиликлар).
III-VII шамол ҳудуди (100-
250 м баландликдаги
дўнгиликлар ва тоғлар).
III-VII шамол ҳудуди (300 м
ва ундан баланд дўнгиликлар
ва тоғлар).
Метеорологик станция.
Шамол йўқ ҳудуд.
Шартли белгилар
I-ҳудуд
(5 мм)
II-ҳудуд
(10 мм)
III-ҳудуд
(15 мм)
IV-ҳудуд
(20 мм)
Тоғли вилоят
(15-45 мм)
Тоғли вилоят
(15-35 мм)
137
2.5.3-расм. Ўзбекистон Республикаси ҳудудларини симларни ўйнаши (пляска проводов) бўйича ҳудудларга ажратилган
xаритаси.
2.5.4-расм. Ўзбекистон Республикаси ҳудудларини ўртача йиллик яшинлар такрорланиши бўйича ҳудудларга
ажратилган xаритаси.
Кунлар
138
Габарит оралиқ учун симларнинг ёки кабелларнинг тортишиш марказининг баландлиги
h
пр
қуйидаги формула бўйича
аниқланади:
f
h
h
ср
пр
3
2
,
бу ерда:
h
ср
- симларни изоляторларга ўрнатишнинг ўртача баландлиги ёки тросларни таянчга ўрнатишнинг ўртача баландлиги,
м;
ƒ - шартли равишда қабул қилинган (энг юқори ҳароратда ёки шамолсиз музлашда) сим ёки тросларнинг энг катта
осилиши, м.
Шамол тезлиги босимининг олинган қийматлари бутун сонгача яxлитланиши керак.
2.5.24. Катта ўтишлар (ушбу Қоидаларнинг 2.5.5-банди)нинг симлари ва трослари учун шамолнинг тезлик босими ушбу
Қоидаларнинг 2.5.23-бандининг кўрсатмаларига мувофиқ белгиланади, аммо қуйидаги қўшимча талабларни ҳисобга олган
ҳолда:
1. Бир оралиқдан ташкил топган ўтишлар учун симларнинг ёки тросларнинг тортишиш марказининг баландлиги
қуйидаги формула билан аниқланади:
f
h
ср
ср
h
h
пр
3
2
2
2
1
,
бу ерда:
h
ср1
, h
ср2
- тросларни ўрнатишнинг баландлиги ёки ўтиш устунларидаги изоляторларга симларни ўрнатишнинг ўртача
баландлиги, дарёнинг сокин сатҳидан ёки канал, сув омбори, даралар, жарликлар ва сув майдонларининг нормал
горизонтидан ҳисобланади, м;
f
- сим ёки ўтиш тросининг энг катта осилиши, м.
2. Бир нечта оралиқдан ташкил топган ўтишларда, сим ёки тросларга шамол тезлиги босими учун тортишиш
марказининг баландлиги
h
пр
ўртача қийматига ушбу формула ёрдамида ҳисобланади:
n
n
прn
пр
пр
l
l
l
l
h
l
h
l
h
пр
h
...
...
1
1
2
2
1
1
,
бу ерда:
h
пр1
, h
пр2
,…, h
прn
- дарёнинг сокин сатҳидан ёки канал, сув омбори, даралар, жарликлар ва сув майдонларининг нормал
горизонтидан ҳар бир оралиқлаги сим ва тросларнинг тортишиш марказининг баландликлари,м.
Бунда, кесиб ўтиладиган жойларни қирғоқлари баланд бўлса ва уларда ўтиш таянчлари ва уларга қўшни таянчлар
шрнатилган бўлса, қўшни ўтишли оралиқдаги оғирлик марказининиг баландлиги шу оралиқдаги ер сатҳига нисбатан
ҳисобланади, м.
l
1
, l
2,.
…l
n
– ўтишдаги оралиқларнинг узунлиги, м.
2.5.25. Таянч конструкцияларига шамолнинг тезлик босими, унинг баландликка нисбатан ошиши билан белгиланади. 15
м дан юқори бўлмаган алоҳида зоналар учун тузатиш коэффициентларининг қиймати доимий равишда олиниши керак. Уни
мос зоналарнинг ўрта нуқталарининг баландлиги билан аниқланади, таянч ўрнатилган жойидаги ер сатҳидан ҳисоблаш
керак.
2.5.26. Агар атрофдаги биноларнинг ўртача баландлиги таянч баландлигининг камида 2/3 қисмига тенг бўлса,
қурилишлар олиб борилаётган ва қурилган ҳудудларда ВЛ участкалари учун шамол тезлиги босимига максимал меъёрий
қиймати ВЛ ўтадиган ҳудуд учун қабул қилинган қийматга нисбатан 30 % (шамол тезлиги-16%)га камайтириш мумкин. ВЛ
трассаси кўндаланг шамоллардан ҳимояланган бўлса (масалан, зич ўрмон қўриқxоналарида, тоғ водийларида ва дараларда)
бу ВЛ учун ҳам шамол тезлиги босимига максимал меъёрий қийматини камайтиришга рухсат этилади.
2.5.27. Кучли шамолли ҳудудларда (катта дарёнинг баланд қирғоғи, атрофдаги баландликдан кескин фарқ қиладиган
тепалик, кучли шамоллар учун очиқ бўлган водийлар ва даралар, катта кўллар ва сув омборларининг 3-5 км атрофидаги
қирғоқ чизиғи) жойлашган ВЛ учун, агар кузатишлар тўғрисида маълумотлар мавжуд бўлмаса, максимал тезлик босими
ушбу ҳудуд учун қабул қилинган қийматга нисбатан 40% (шамол тезлиги эса – 18%) га кўпайтирилиши лозим. Олинган
рақамларни ушбу қоидаларнинг 2.5.1-жадвалида кўрсатилган энг яқин қийматларгача яxлитлаш тавсия этилади.
2.5.28.
Сим ва тросларни шамол юкламасига ҳисоблашда, шамол йўналиши ВЛ га нисбатан 90
0
бурчак остида олиниши
керак. Таянчларни ҳисоблашда шамол йўналишини ВЛга нисбатан 90
0
ва 45
0
бурчак остида олиниши керак.
2.5.29.
Ҳар бир ҳисоблаш режими учун сим (трос)га перпендикуляр таъсир этувчи шамол юкламасининг меъёрий
қиймати
Р
(даН), қуйидаги формула бўйича аниқланади:
Р
= α
∙К
1
∙С
х
∙
q∙F Sin
2
φ,
бу ерда:
а
- ВЛ оралиғида шамол тезлиги босимининг тенг тақсимланмаганлигини инобатга олувчи коэффициент, унинг қиймати
қуйидагича қабул қилинади: 27 даН/м
2
гача бўлган шамол тезлиги босими учун 1; 40 даН/м
2
да 0,85; 55 даН/м
2
да 0,75; 76
даН/м
2
ва ундан юқорида 0,7 (оралиқ қийматлар линия интерполяция билан аниқланади).
К
1
– оралиқ узунлигини шамол тезлиги босимига таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент, оралиқ узунлиги 50 м гача
бўлганда 1,2 га тенг; 100 м да 1,1; 150 м да 1,05; 250 м ва ундан ортиқда 1 (оралиқ қийматлар линия интерполяция билан
аниқланади).
C
x
– рўпара (лобовое) қаршилик коэффициенти: музлашдан холи диаметри 20 мм ва ундан ортиқ сим ва трослар учун
1,1; муз билан қопланган барча сим ва трослар учун ҳамда музлашдан холи диаметри 20 мм дан кам сим ва трослар учун 1,2.
q
- ушбу режимда шамолнинг меъёрий тезлик босими, даН/м
2
;
F
- симнинг диаметр кесимининг юзаси, м
2
(музлаганда муз деворининг меъёрий қалинлигини ҳисобга олган ҳолда);
φ
- шамол йўналиши ва ВЛ ўқи орасидаги бурчак.
2.5.30. Сим ва трослардаги муз қатламларининг меъёрий массаси, уларнинг 0,9 г/см
3
зичликда цилиндрсимон шаклда
бўлишига асосланган ҳолда аниқланади.
Ердан 10 м баландликда диаметри 10 мм бўлган симнинг, муз билан қопланиши 5 ва 10 йилда 1 марта такрорланганда,
муз деворининг қалинлиги Ўзбекистон Республикаси ҳудудларини музлаш девори қалинлиги бўйича ҳудудларга ажратилган
xаритасига (2.5.2-расм) ва ушбу қоидаларнинг 2.5.3-жадвалига мувофиқ аниқланади. Муз деворининг қалинлиги узоқ
муддатли кузатувларни қайта ишлаш асосида аниқлаштирилиши мумкин.
139
Музлашнинг I-IV ҳудудларида 15 йилда 1 марта такрорланганда, шунингдек музлаш такрорийлигидан қатъий назар
алоҳида ҳудудларда муз деворининг қалинлиги, амалдаги кузатув маълумотларини қайта ишлаш асосида аниқланади.
2.5.3-жадвал
Do'stlaringiz bilan baham: |
