Elektr kattaliklar, ulani o‘lchash usullari va asboblari. Asosiy elektr kattaliklar (zaryad miqddori, elektr maydoni kuchlanganligi, potentsial, tok, kuchlanish, energiya, quvvat) va ularning o’zaro munosabatlari

Elektr maydonining har bir nuqtasi elektr maydonining KUChLANGANLIGI E bilan xarakterlanadi.

• Elektr maydonining har bir nuqtasi elektr maydonining KUChLANGANLIGI E bilan xarakterlanadi.
• Kuchlanganlik E= F/q formula orqali ifodalanadi, bu yerda – F maydonda joylashgan q zaryadga ta’sir etuvchi kuch.
• Zaryadlangan zarrachalarga ta’sir etuvchi kuch F NYUTONDA (N), zaryad q esa KULONDA (Kl), elektr maydonining kuchlanganligi E esa (N/Kl) da o‘lchanadi.

Elektr kuchlanganlik chiziqlari yopiq chiziqlar bo‘lmasdan, musbat zaryadli jismlardan boshlanadi va manfiy zaryadlangan jismlarda tugaydi. Misol tariqasida Rasmlardagi shakllarni keltirishimiz mumkin.
Ikkita paralel joylashgan plastinalarning elektr maydon kuchlanganligi
Quvvat (P) - energiyaning aylanish tezligini yoki ishning bajarilish tezligini tavsiflovchi miqdor. Generatorning quvvati - bu generatorda mexanik yoki boshqa energiyaning elektr energiyasiga aylanish tezligini tavsiflovchi miqdor.
Elektr zanjiri quvvatni uzata oladi. Tok kuchi – vaqt birligida oqayotgan zaryad miqdori, kuchlanish esa birlik zaryadni koʻchirishda bajarilgan ish. Biz ushbu taʼriflarni quyidagi quvvat formulasiga qoʻllaymiz:
Quvvatning birligi joul/sekund, ushbu birlik xalqaro birliklar sistemasida vatt (uatt) deb ataladi.
Kuchlanish va tokning ishoralari bir-biriga to'g'ri kelganda, quvvat musbat bo'ladi. Bu sxema bo'limining energiya iste'moliga mos keladi.
Kuchlanish va tokning ishoralari bir-biriga to'g'ri kelmasa quvvat manfiy bo'ladi. Bu sxema bo'limining energiya manbai ekanligini bildiradi.

Elektr qarshilik

Elektr qarshiligi - bu elektr tokining o'tishiga yo'l qo'ymaslik uchun o'tkazgichning xususiyatini tavsiflovchi va o'tkazgichning uchlaridagi kuchlanishning u orqali o'tadigan tok kuchiga nisbatiga teng bo'lgan miqdor.
Oʼtkazgichlarning qarshiligi shu oʼtkazgich tayyorlangan materialning xususiyatiga bogʼliq boʼladi. Shu materiallarni bir biri bilan taqqoslash, xususiyatlarini aniqlash maqsadida SOLIShTIRMА QАRShILIK tushunchasi kiritiladi.
1 kesimga ega boʼlgan 1m uzunlikdagi oʼtkazgich qarshiligi SOLIShTIRMА QАRShILIK deb ataladi va quyidagi formula orqali hisoblanadi.
SOLIShTIRMА QАRShILIK