Elektr energiyasini asosiy iste’molchilari kuyidagilardan iborat

Ketma-ket ulash

Parallel ulash

Aralash ulash

•  
• Elektr zanjirlarining ish rejimlari, ya’ni ularning elektr xolatlari mazkur zanjir ayrim elementlarining toki, kuchlanish va quvvatlarning qiymatlari bilan aniqlanadi.
• Elektr zanjirlarning xarakterli xisoblangan quyidagi ish rejimlari mavjud:
• Nominal (normal) rejim
• Salt ishlash rejimi
• Qisqa tutashish rejimi

•  
• Nominal (normal) rejim elektr mashinalarning, apparatlarning, asboblarning va simlarning ishlab chiqaruvchi zavod tomonidan ko’rsatilgan nominal tok – Inom, nominal kuchlanish –Unom va nominal quvvat - Pnom bilan ishlashidir. Elektr qurilmasining nominal parametirlari, odatda, uning pasportida ko’rsatilgan bo’ladi.
• Elektr qurilmasining nominal parametrlari ichida eng xarakterlisi nominal kuchlanish va nominal tok xisoblanadi.

• O’zgarmas to’kda ishlaydigan aksariyat istemolchilar 110, 220 va xokazo nominal kuchlanishlarga mo’ljallangan bo’ladi
• Elektr qurilmalarinign izolyatsiyasi ba elementlarnig konstruksiyasi uning nominal kuchlanishiga, ulrning chegaraviy qizish temperaturasi esa nominal tok kuchiga bog’liq.
• Elektroenergetik qurilmanig nominal toki va kuchlanishi unig nominal quvvatini aniqlashga imkon beradi.
• Generatornig nominal quvvati deyilganda , unign normal sharoitda tashqi zanjirga bera oladigan egn katta foydali quvvati tushiniladi. Dvigatelnig nominal quvvti deyilganda esa normal sharoitda unign valida xosil qilinib, uzoq vaqt davomida tutib turiladigan eng katta foydali quvvat tushiniladi. Boshqa istemolchilar uchun nominal quvvat, ularnign normal rejimda istemol qila oladigan elektr quvvatidir.

• Elektr energiyasi istemolchilarign normal rejimda ishlashini taminlash uchun, birinchi navbatda, ularnign kirish qismlaridagi xaqiqiy kuchlanishinign nominal kuchlanish qiymatiga tegn bo’lishiga erishmoq zarur.
• Elektr zanjirlarinign ish rejimlari turli sabablarga ko’ra nominaldan farq qilishi mumkin. Agar elektr zanjiri rejiminig xaqiqiy xarakteristikalari unign nominalidan farq qilsa-yu, ammo bu farq joiz chegarada bo’lsa, bunday rejm nagruski rejm deyiladi. Masalan, radio va televizorlar uchun kuchlanishnign joiz chegarasi 210-235 V, nominal kuchlanish esa U=220 V hisoblanadi.

• Salt ishlash rejimi deganda tashqi zanjir manbadan ajratilgan va unign qarshiligi amalda cheksizga tegn bo’lib ( ), zanjirdan tok o’tmagandagi ( I=0 ) holat tushiniladi. Bu holda manba ichida kuchlanishnign pasayishi no’lga tegn bo’lib, unign qismlaridagi kuchlanish generatorinign ЭЮК ga tegn bo’ladi (E~U).
• Elementlari o’zaro ketma-ket ulangan zanjirnign biror elementi salt ishlasa, qolgan barcha elementlar ham ana shu rejimda ishlaydi. Shunigndek elektr dvigatellarinig vali mexanik nagruzkasiz aylanishi salt ishlash rejimiga kiradi.
•  

• Qisqa tutashish rejimi deb, qisimlarida kuchlanish bo’lgan zanjir yoki zanjir elementlaining (manba, is’temolchi, uzatish liniyasi yoki birlashtiruvchi similar) qarshiliksiz o’zaro ulanib qolishiga aytiladi.
• Elektor qurilmalari uchun qisqa tutashuish rejimi salbily holat hisoblanadi. Chunki zanjirning qisqa tutashuv bo’lgan joyda qarshilik R=0 bo’lishi natijasida qisqa tutashish to’ki nominal qiymatiddan bir necha marta ortib ketadi. Natijada katta issiqlik ajralib chiqib, qurilmaning izolatsiyasi ishdan chiqadi.

• Bazi qisqa tutashishlarda elektor yoyi hosil bo’lishi mumkin. Umuman, qisqa tutashish rejimi noxush oqibatlarga olib kelish sababli uni avariyali rejimi deb ham ataladi. Qisqa tutashish elektor qurilmalarini mantaj qilish va undan foydalanishning norma va qoidalariga to’liq roiya qilinmaganligining natijasidir. Elktor qurilmalarini qisqa tutashish to’klaridan himoyalash uchun zanjirning shikaslangan joyini tarmoqdan aftomatik ravishda uzib qo’yadigan himoya qurilmalaridan foydalaniladi.