Elektr energiyasi va nasos stantsiyalaridan foydalanish kafedrasi "tasdiqlayman"

5-Mavzu. GIDRAVLIK TURBINALAR
5.1 Gidroturbinalarning asosiy turlari.
Harakatlanayotgan suvning gidravlik energiyasini ish g‘ildiragini
aylantiruvchi mexanik energiyaga oʻzgartirib beruvchi dvigatelga gidravlik
turbina (yoki gidroturbina) deyiladi. Energiyani oʻzgartirish prinsipiga asosan,
gidroturbinalar aktiv va reaktiv turbinalar boʻlinadi.
Ma’lumki, xarakatdagi suyuqlikning umumiy energiyasi, potensial va kinetic energiyalar yig‘indisidan iboratdir. Suyuqlikning gidravlik turbinaga berayotgan
energiyasi ( E), uning ish g‘ildiragiga kirishdagi (Ek) va undan chiqishdagi (Ech)
energiyalar farqiga teng. SHunga asosan gidroturbinalar uchun Bernulli
tenglamasidan foydalaniladi.

Foydalanilayotgan energiya turiga qarab, turbinalar aktiv va reaktiv

turbinalarga boʻlinadi. Reaktiv turbinalar oqimning potensial energiyasidan
foydalanadi, aktiv turbinalar esa, oqimning kinetik energiyasi hisobiga ishlaydi.
Tuzilish jixatidan aktiv turbinalar quydagi sistemalarga boʻlinadi: choʻmichli
(Pelton turbinasi); ikki karrali ( Banki turbinasi); qiya oqimli (Tyurgo turbinasi).
Hozirgi vaqtda, asosan choʻmichli turbinalar koʻp qoʻllaniladi (35-rasm).
Reaktiv turbinalar oʻqiy va radial oʻqiy tizimlarga boʻlinadi. Oʻqiy
turbinalar oʻz navbatida parrakli va qayrilma parrakli, radial oʻqiy turbinalar
esa sekin yuruvchi, normal yuruvchi, tez yuruvchi hamda juda tez yuruvchi
seriyalarga boʻlinadi (35-rasm).