Elektr energiyani ishlab chiqarish, uzatish va taqsimlash

Dunyoning ba’zi davlatlaridagi tabiiy gaz qazib olish va uning zaxirasi

1.1-jadval

Davlat	Qazib olish, mlrd m^3	Zaxira, mlrd m^3
Rossiya	560,90	48140
AQSH	539,07	4711
Kanada	167,83	1840
Indoneziya	74,23	2045
O‘zbekiston	54	5000
Malayziya	38,52	2258
Meksika	33,06	1808
Avstraliya	29,54	550
Xitoy	20,11	1160
Tailand	16,33	198
Vetnam	10,313	170
Yangi Zelandiya	5,65	68
Yaponiya	2,28	39

Jahon miqiyosida tabiiy gazning yillik iste’moli 2005-yilga kelib, diyarli 3 trln. m³ ni tashkil etdi. Tabiiy gazning dunyoning yoqilg‘i- energetik kompleksidagi ulushi 22% tashkil etmoqda.

O‘zbekiston Respublikasining tabiiy gaz zaxirasi taxminan 5 trln. m³ ni tashkil etib, bu dunyo zaxirasini 1,3% tashkil etmoqda (1.1- jadval). Ma’lumotlarga ko‘ra Respublikamizda 2004-yilda 187 ta uglevodorodli xomashyo konlari aniqlangan va ochilgan, shulardan 91 tasi gaz va gaz kondensatlaridir. Hozirgi kunda mamlakatimiz 25 ta kompressor stansiyalariga egadir. Yirik stansiyalarimizdan biri bo‘lmish
«Kokdumoloq» kompressor stansiyasida kuniga 4,2 mln. m³ gaz ishlab chiqarilmoqda.

3. O‘zbekiston Respublikasida elektr energetikaning taraqqiyoti va istiqbollari

Yuqori darajadagi texnik taraqqiyot va u bugungi kunda erishgan yutuqlarni sifat jihatidan yangi turdagi energiyadan, xususan elektr energiyasidan foydalanmasdan ta’minlab bo‘lmas edi. Elektr energiyasi hozirgi davrda insoniyat hayotida keng foydalanilmoqda. U sanoatda va qishloq xo‘jaligida turli mexanizmlarni harakatga keltirishda, bevosita texnologik jarayonlarda, transportda va madaniy-maishiy hayotda keng qo‘llaniladi. Zamonaviy aloqa vositalari telefon, telegraf, radio, televidenie kabilarning ishlashi ham elektr energiyasidan foydalanishga asoslangan. Elektr energiyasiz kibernetika, hisoblash texnikasi, kosmik texnikasi kabilarni rivojlantirish mumkin bo‘lmas edi. Elektr ener- giyaning asosiy samarali xususiyati shundan iboratki, u uzoq masofaga oson uzatilishi va nisbatan sodda hamda kam isrof bilan boshqa turdagi energiyalarga o‘zgartirilishi mumkin. Elektr energiyasi hozirgi davrda insonlar tomonidan eng ko‘p foydalaniladigan energiya turidir.

Yuqoridagi sabablarga ko‘ra elektr energetikasining taraqqiyotiga butun jahonda, shu jumladan, bizning mamlakatimizda juda katta e’tibor qaratilgan.