Elektr energetikasi

1. Elektr yuklamalarni hisoblash.

Korxona ichki elektr ta’minoti odatda tashqi elektr ta’minoti tizimini hisoblashdan so‘ng boshlanadi. Chunki korxona ichki ta’minotiga kiruvchi korxona hududidagi yuqori va past kuchlanishli kabel bog‘lovlarining uzunligi korxona bosh pasaytiruvchi podstansiyasi yoki bosh taqsimlash uskunasining o‘rniga bog‘liq bo‘ladi. Bu uskunalar esa korxona tashqi elektr ta’minoti tizimiga kiradi. Shuning uchun, dastlab tashqi elektr ta’minoti tizimini hisoblanadi.

Korxonaning tashqi elektr ta’minoti energosistema bilan bog‘lovchi elektr uzatish yuli va bosh pasaytiruvchi podstansiya yoki bosh taqsimlash uskunasini uz ichiga oladi. Tashqi elektr ta’minoti hisoblashlarni xavo EUY ni hisoblashdan boshlanadi. Buning uchun korxonaning umumiy hisobiy quvvati aniqlanadi. Bu sex ichki elektr ta’minotida olingan natijalar asosida aniqlanadi. Bunda sex hisobiy quvvatlarining yig‘indisi, hududni yoritish va umumkorxona sanoat uskunalarini hisobiy quvvatlarining yig‘indisi korxonaning hisobiy quvvati deb qabul qilinadi.

Bundan tashqari sexlardagi muxit aniqlanib 1-jadvalga kiritiladi. Ushbu jadval asosida korxona sexlarining yuklamalari hisoblanadi.

1.-jadval.

№	Sexning nomi	Po‘r	Cos φ	Istemolchi kategoriyasi	Muxit tavsifi
1.	Mexanik tamirlash sexi 6	470	0,83	1
2.	Temirchilik sexi 4	225	0,77	2
3.	Quyish sexi 9	135	0,72	1

Sanoat korxonasini loyihalashda yuklamani to‘g‘ri hisoblash katta ahamiyatga ega, chunki aynan shu kattalik asosida barcha elektrotexnik asbob-uskunalar EUY podstansiyaning transformatorlarning quvvati, kommutasion qurilmalar va hokazolar tanlanadi, demak, kapital mablag‘ning qiymati aniqlanadi. Korxona ichki va tashqi elektr ta’minoti tizmini hisoblashda odatda talab koeffisienti usulidan foydalanidladi. Chunki, bu usul sodda va keng tarqalgan bo‘lib yetarlicha aniqlikda yuklamalarni hisoblashni ta’minlaydi. Buning uchun ma’lumotnomadan texnologik sexning talab koeffisienti va quvvat koeffisienti aniqlanadi, hamda texnologik uskunalarning aktiv yuklamasini quyidagicha hisoblanadi:

P_xis5= P_o‘r∙K_t =470∙0.72=338.4 kvt

P_xis8= P_o‘r∙K_t =225∙0.75=168.75 kvt

P_xis9= P_o‘r∙K_t =135∙0,63=85.05 kvt

Texnologik uskunalarning reaktiv yuklamasini hisoblaymiz

Q_xis5=P_xis5 ∙tg φ1=338.4∙0.67=226.7 kvar

Q_xis8=P_xis8 ∙tg φ2=168.75∙0.82=138.3kvar

Q_xis9=P_xis9 ∙tg φ3=85.05 ∙0.96 =81.6 kvar

Sexlarning yuzasini hisoblaymiz

F₅=x∙y=62∙28=1736 m²

F₈=x∙y=65∙35=2275 m²

F₉=x∙y=40∙25=1000 m²

Yoritishning hisobiy aktiv yuklamasi.

R_yo5 = R_ud ∙ K_s ∙ F₅/1000=14,3∙0,65∙ 1736=16.1 kvt

R_yo8 = R_ud ∙ K_s ∙ F₈/1000=12.4∙0.8∙ 2275=22.5 kvt

R_yo9 = R_ud ∙ K_s ∙ F₉/1000=15,6∙0,85∙ 1000=13.2 kvt

bu yerda F , Po -sexning maydoni va nisbiy yoritish quvvati

Yoritishning hisobiy reaktiv yuklamasi

Q_yor5=P_yor5 ∙tg φ= 16.1∙0,67= 10.7 kBap

Q_yor8=P_yor8 ∙tg φ= 22.5∙0.82= 18.45 kBap

Q_yor9=P_yor9 ∙tg φ= 13.2∙0.96= 12.6 kBap

Bu yerda tg φ-tabiiy quvvat koeffisientidan aniqlanadi.

Yig‘indi hisobiy aktiv yuklama

P_Σ5=P_xis5+P_yor5=338.4+16.1=354.5 kvt

P_Σ8=P_xis8+P_yor8=168.75+22.5=191.25 kvt

P_Σ9=P_xis9+P_yor9=85.05+13.2=98.25 kvt

Yig‘indi hisobiy reaktiv yuklama

Q_Σ5=Q_xis5+Q_yor5=226.8+10.7=237.5 kvar

Q_Σ8=Q_xis8+Q_yor8=138.3+18.45=156.7 kvar

Q_Σ9=Q_xis9+Q_yor9=81.6+12.6=94.2 kvar

Yig‘indi hisobiy yuklama

KVA

KVA

KVA

Sex hisobiy quvvatlarining yig‘indisi, hududni yoritish va umumkorxona sanoat uskunalarini hisobiy quvvatlarining yig‘indisi korxonaning hisobiy quvvati deb qabul qilinadi.

Hisoblashlash natijalarini 2-jadvalga kiritamiz.

2-jadval

№	Sexning nomi	Po‘r, KVt	Kt, -	Cosφ -	F, m^2	P0, Vt/ m2	Px, kVt	Qx, kVar	Pyo, kVt	Qyo, kVt	PΣ, kVt	QΣ, kVar	SΣ, kVA
1.	5	470	0.72	0.83	1736	14.3	338.4	226.7	16.1	10.7	354.5	237.5	426.7
2.	8	225	0.75	0.77	2275	12.4	168.75	138.3	22.5	18.45	191.25	156.7	247.2
3.	9	135	0.63	0.72	1000	15.6	85.05	81.6	13.2	12.6	98.25	94.2	136.1
Σ		8300	-	-	5011	42.3	409.5	270.34	58	34.32	467.5	304.68	810

Korxonaning umumiy yuklamasini hisoblaymiz:

Aktiv quvvat:

P_Σkor = P_Σ1 + P_Σ2 + P_Σ3 + · · ·...+ P_Σn = 409,5+58=467,5 kvt

Reaktiv quvvat:

Q_Σkor = Q_Σ1 + Q_Σ2 + Q_Σ3 + · · · + P_Σn =270.3+34.32=304.68 kvar

Umumiy to‘la quvvat:

KVA

Transformatordagi taxminiy aktiv quvvat isrofi korxona to‘la quvvatiga nisbatan 2 % mikdorida olinadi:

kvt

Transformatordagi reaktiv quvvat isrofi korxona to‘la quvvatiga nisbatan 10 % mikdorida olinadi:

kvar

Korxonada meyyoriy quvvat koeffisientini ta’minlash uchun kerak bo‘lgan qoplanadigan reaktiv quvvatning hisobiy qiymati:

kvar

bu yerda tg φ_t -korxonaning tabiiy quvvat koeffisientiga mos keluvchi tg φ_m bo‘lib, uning qiymati quyidagi ifodadan topiladi:

Korxonaning meyyoriy quvvat koeffisienti cos φ_m =0,95 bo‘lib

tg φ_m=0,328 qiymatiga to‘g‘ri keladi.

Korxonaning reaktiv quvvatni qoplaganda keyingi umumiy to‘la

quvvati:

KVA

bu yerda Q -qoplovchi qurilmalar yig‘indi quvvati, kVar.

Quvvat koeffitsienti

cos`φ= R`_rz / S`_rz = / 576.5= 0.81

2. Elektr yuklamalar kartogrammasini qurish.

Elektr ta’minoti tizimini loyixalashda korxonaning elektr yuklamalar kartogrammasi hisoblanadi. Korxona yuklamalarini tasviriy ko‘rinishda korxona bosh planida ifodalanishi elektr yuklamalar kartogrammasi deyiladi. Bunda har bir sexning elektr yuklamasi doiralar ko‘rinishida korxonaning bosh planida ko‘rsatiladi. Yoritish yuklammasi esa doira ichidagi sektor ko‘rinishida beriladi. Kartogramma orqali korxona hududida yuklamalar qanday tartibda taqsimlanganini aniqlash mumkin. Bu kartogrammadan asosan bosh pasaytiruvchi podstansiya yoki bosh taqsimlash uskunasini urnini aniqlash maqsadida foydalaniladi. Elektr yuklamalar kartogrammasida har bir sexning aktiv iste’mol quvvati doira yuzasiga keltiriladi.

2. Elektr yuklamalar markazini aniqlash(EYUM) va elektr yuklamalarning kartogrammasini kurish.