Elektr energetikasi

Nazorat uchun savollar.

1. Elektr mashinalar turkumiga kanaka kurilmalar kiradi?

2. AD deb nimaga aytiladi?

3. Stator dvigatelni kandayy kismini tashkil kiladi?

4. Rotorning vazifasi?

5. Plastinkalar xakida tushuncha?

Adabiyotlar:

1.Volьdek A. I. "Elektricheskie mashino’ Moskva Energiya, 1974.

2.Kamolov N. K.,Usmonov SH.Yu. «Elektromexanika» fanidan darslik

3-MAVZU Avtotransformatorlar va transformatorlarning ishlatilish

REJA:

• 
  Transformator va avtotransformatorlarning ishlashi
  
• 
  Ish tartibi
  
• 
  Sovutish tizimi
  

Transformatorlar va avtotransformatorlarning ximoyalarini bajarishda qo’yidagi rejimlar hisobga olinishi kerak.

-CHulg’amlari va chikishlarida, kup fazali kiska tutashishdan.

-CHulg’amlari va chiqishlarida, bir fazali qisqa tutashishdan.

-CHulg’amlarida uramlar aro qisqa tutashishda.

-Tashqi qisqa tutashishdan.

-Buzulish bulmagan fazalarda kuchlanishni oshib ketishidan (Kuchlanish 110kV va neytrali izolyatsiya qilingan transformatorlar uchun).

-Kuchlanishi 500kV va undan yuqori bulganda kam uchraydigan izolyatsiyani teshib utishdan.

-Transformatorlarni ortiqcha yuklanishidan.

-Moyni kamayib ketishi yoki majburiy sovitish tizimining uchib qolishidan.

-Magnit uzagidagi yongindan.

Transformator va avtotransformatorlarning ximoyalanish funktsiyasi qo’yidagilar.

-Transformatorni buzilishida, uni xamma ta’minlash manbalaridan uzish.

-Tashki kiska tutashishlarda ximoyalarni ishlamay kolishi yoki aralash boglamlardagi uchirgichlarni uchmay kolishida uchirish.

-Ortiqcha yuklanish xakida navbatchi personalga xabar berish yoki ularni oldini olish uchun chora tadbirlarni bajarish.

Transformatorlarni buzilishdan va normal bulmagan rejimlardan ximoya kilish uchun kuyidagi rele ximoya turlari nazarda tutilgan.

1. 
   Kirishida va ichki buzulishlaridan – tokli kesim yoki buylama differentsial ximoya.
   

Buylama differentsial ximoya kuvvati 6300 va undan yukori bulgan transformatorlarda qullaniladi. Kichik kuvvatli transformatorlarda esa tokli ximoyasi kesim qullaniladi.

2.Transformatorning baki ichidagi buzilishlarda ya’ni gaz ajralishi yoki moyni kamayishida – gazli ximoya signalga yoki uchirishga buyruk berishi.

Bu ximoya kuvvati 6300 va undan yukori bulgan transformatorlarda;

TSex transformatorlarida kuvvati 6300 kVA va undan yukori bulsa;

quvvati (1000 - 4000) kVA bulgan transformatorlar uchun, agar ularda tez ishlaydigan ximoyalar bulmasa.

3.Tashki kiska tutashishlardan ximoya kiluvchi va uchirishga buyruk beruvchi ximoyalar.

Quvvati 1000 kVA gacha bulgan transformatorlar uchun maksimal tokli ximoya;

+uvvati 1000 kVA va undan yukori bulgan transformatorlar uchun maksimal tokli ximoya yoki kuchlanish bilan kombinatsiyalangan ishga tushiriladigan maksimal tokli ximoya yoki teskari ketma-ketlik tokidan ishlaydigan ximoya.

Kuchlanishi 220 kV va undan yukori bulgan pasaytiruvchi avto transformatorlarda uzok zaxiralashni xam xisobga olib distantsion ximoya.

4Quvvati 400 kVA va undan yukori bulgan tarnsformatorlarda ortikcha yuklanishdan signalga, yuksizlantirishga yoki uchirishga buyruk beradigan maksimal tokli ximoya.

5. Quvvati 1000 kVA va undan yukori neytrali yerga ulangan transformatorlarda tashki yerga kiska tutashishidan maksimal tokli nul ketma–ketlikdan ximoya. Bu uzokdan zaxiralovchi ximoya turiga kiradi.

Differentsil ximoyani ish tamoili transformatorning kirishi va chikishidagi faza toklarini takkoslashga asoslangan. Ximoyani bajarish uchun kuch transformatorining xar bir tomoniga shunday koeffitsentli tok transformatorlarini urnatish kerakki, normal rejimda ularning ikkilamchi toklari bir-biriga teng bulsin. Tok transformatorlari bir biri bilan ketma – ket ulanib, ularga parallel tok relesi ulanadi.