Masalalar echish namunalari
1-masala. Ko‗ndalang kesim yuzasi
S=150 mm
2
bo‗lgan alyuminiy simdan
tortilgan o‗zgarmas elektr uzatish liniyasining uzunligi
l=120 km.
Agar
o‗zatilayotgan tokning kuchi
I=160 A
bo‗lsa, liniyaning kuchlanish tushuvi
U
nimaga teng bo‗ladi? Sim materialining solishtirma qarshiligi
8
10
8
,
2
м
Ом
Berilgan:
4
10
5
,
1
S
m
2
;
5
10
4
,
2
2
l
l
m;
8
10
8
,
2
м
Ом
I=160 A
Topish kerak:
?
U
Yechilishi: Liniyadagi kuchlanish tushuvi Om qonuniga binoan
IR
U
bo‗lib,
bunda o‗tkazgichning qarshiligi
S
l
R
ум
bo‗lganligi uchun,
В
В
м
м
м
Ом
A
S
l
I
IR
U
ум
7168
5
,
1
24
28
16
10
5
,
1
10
4
,
2
10
8
,
2
160
2
4
5
8
Javob:
В
U
7168
2-masala. Ichki qarshiligi
r
=0,5 Om bo‗lgan tok manbaiga
R
=2,5 Om li tashqi
qarshilik ulanganda tok manbai qisqichlardagi kulanish
U
=6 V gacha pasaygan.
Zanjirdan o‗tayotgan tokning kuchi
I
, manbaning ichidagi kuchlanish tushishi
U
r
,
manbaning EYUK
, tashqi zanjirda ajralgan
N
quvvat, manbaining to‗la
N
0
quvvati
va qurilmaning FIK
topilsin.
Berilgan:
r
=0,5 Om;
R
=2,5 Om;
U
=6 V.
Topish kerak
: I=? U
r
=?
?
N=? N
0
=?
?
Yechilishi: Om qonuniga asosan zanjirning bir qismidan o‗tayotgan tokning
kuchi:
.
4
,
2
5
,
2
6
А
Oм
В
r
U
I
Manba ichidagi kuchlanish tushuvi:
.
2
,
1
5
,
0
4
,
2
В
Ом
A
r
I
U
r
Manbaning EYUK i tashqi va ichki qarshiliklardagi kuchlanish tushuvilarining
yig‗indisiga tengdir:
.
2
,
7
2
,
1
6
В
В
В
U
U
r
Tashqi qarshilikda ajralgan quvvat:
4
,
14
6
4
,
2
В
А
IU
N
Vt
Manbaning to‗la quvvati esa:
28
,
17
2
,
7
4
,
2
0
В
A
I
N
Vt
Qurilmaning FIK tashqi zanjirda ajralgan quvvat
N
ni manbaning to‗la quvvati
N
0
ga bo‗lgan nisbatiga tengdir:
%
83
83
,
0
28
,
17
4
,
14
0
N
N
Javob: I=2,4A , U
r
=1,2 V ,
В
2
,
1
, N=14,4 Vt , N
0
=17,28 Vt ,
%
83
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
1. Elektr plitadan 10 minutda 3000 C elektr o‘tadi. Plita spiralidagi tok kuchini
aniqlang.
2. Agar zanjirdagi tok kuchi 12mA bo‘lsa, zanjirga ulangan galvanometr g‘altagidan
10 minutda qancha elektr miqdori o‘tadi?
3. Akkumulyator 2 A tok kuchi bilan 10 s vaqt ichida 14.2 A tok o‘tsa, shu
ko‘ndalang kesim yuzadan qancha electron o‘tadi?
4. Elektr lampadagi tok kuchi 0.8 A ga teng bo‘lsa, uning spiralining ko‘ndalang
kesimi orqali 5 minutda nechta elektron o‘tadi ?
AMALIY MASHG‟ULOT № 5
Mavzu: O„zgarmas tok zanjirlarida kuchlanish
Ishdan maqsad:
O‗zgarmas tok zanjirlarida kuchlanish bilan tanishib, unga doir
namunaviy masalalar echadilar va uyga berilgan topshiriq-larni mustaqil ishlab,
kerakli ko‗nikmalarni hosil qiladilar.
– zaryadli zarralar orasidagi o‘zaro ta‘sir (potensial) energiyasi. [W]=J
Elektr maydonning energetic xarakteristikasi
elektr maydon potensiali
deyiladi
– nuqtaviy zaryad elektr maydon potensiali →
Potensiallar farqi
kuchlanish
deyiladi.
U
– kuchlanish [U]=V
d- potensiallar farqi ko‘rilayotgan nuqtalar orasidagi masofa. [d]=m
E- elektr maydon kuchlanganligi. [E]=V/m
Kuchlanish skalyar kattalik.
Elektrostatik maydonningikki nuqtasi potensiallari ayirmasi birlik musbat zaryad
maydonning shu nuqtalarida ega bo‘ladigan potensial energialar farqi bilan
aniqlanadi.
- Elektr maydon kuchlanganligi.
– Elektr maydon kuchlanganligi
Elektr maydon kuchlanganligi potensial gradiyentining teskari ishora bilan olingan
qiymatiga teng ekan.
Masalalar echish namunalari
1-masala. Ko‗ndalang kesim yuzasi
S=150 mm
2
bo‗lgan alyuminiy simdan
tortilgan o‗zgarmas elektr uzatish liniyasining uzunligi
l=120 km.
Agar
o‗zatilayotgan tokning kuchi
I=160 A
bo‗lsa, liniyaning kuchlanish tushuvi
U
nimaga teng bo‗ladi? Sim materialining solishtirma qarshiligi
8
10
8
,
2
м
Ом
Berilgan:
4
10
5
,
1
S
m
2
;
5
10
4
,
2
2
l
l
m;
8
10
8
,
2
м
Ом
I=160 A
Topish kerak:
?
U
Yechilishi: Liniyadagi kuchlanish tushuvi Om qonuniga binoan
IR
U
bo‗lib,
bunda o‗tkazgichning qarshiligi
S
l
R
ум
bo‗lganligi uchun,
В
В
м
м
м
Ом
A
S
l
I
IR
U
ум
7168
5
,
1
24
28
16
10
5
,
1
10
4
,
2
10
8
,
2
160
2
4
5
8
Javob:
V
U
7168
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
1. Elektr maydoning biror nuqtasida turgan 500nC zaryadning potensial energiyasi
J. Shu nuqtada maydon potensiali (V)ni aniqlang.
2. -10nC va 25nC nuqtaviy zaryadlar bir – biridan 6 sm masofada joylashgan.
Birinchi zaryaddan 2 sm va ikkinchi zaryaddan 5 sm masofada turgan nuqtadagi
maydon potensiali (V) topilsin.
3.Kuchlanganligi 600V/m bo‘lgan bir jinsli elektr maydonda bitta kuchlanganlik
chizig‘idan olingan, orasidagi masofa 2 smbo‘lgan ikki nuqta potensiallarning farqi
nimaga teng?
4. Radiusi 3sm bo‘lgan metal sfera -1nC zaryadga ega. Sfera markazidan 1.5sm
uzoqlikdagi nuqtadagi potensial nimaga teng(V)?
5.Kuchlanish U, o‗tkazgich qarshiligi R, vaqt t, Q issiqlik miqdori bo‗lsa, jadvaldagi
noma‘lum kattalikni toping.
Variant
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
U (B)
240
–
80
100
120
127
220
150
–
100
R (Om)
90
50
60
–
80
–
50
75
100
40
t (min)
1
1,2
–
0,6
0,9
1,5
–
1
2
2,2
Q (kJ)
–
5,6
6,7
3,6
–
2,8
1,6
–
3
–
Topish
kerak
Q
U
t
R
Q
R
t
Q
U
Q
AMALIY MASHG‟ULOT № 6
Mavzu: Elektr o„tkazgichlar
Ishdan maqsad:
Elektr o‗tkazgichlar bilan tanishib, ularga doir namunaviy masalalar
echadilar va uyga berilgan topshiriqlarni mustaqil ishlab, kerakli ko‗nikmalarni hosil
qiladilar.
Elektr zaryadlari bo‘lgan va bu zaryadlar elektr maydon ta‘sirida erkin harahatlana
oladigan moddalar
o’tkazgichlar
deyiladi. Barcha metallar, ko‘mir, grafit, kislota,
tuz, va asoslarning eritmalari o‘tkazgichlarga misol bo‘ladi.
Zaryadli zarralar ichida harakatlana olmaydigan (zaryadli zarralarni o‘tkazmaydigan)
moddalar
dielektriklar
deyiladi. Bunday moddalarda tajriba vaqtida elektr zaryadlari
ularning qayerida hosil bo‘lsa, o‘sha joyda turaveradi.Bularga shisha smola (mum),
chinni, kauchuk, ebonite, ipak, toza suv (distirlangan), kerosin, sluda, paraffin,
moylar va boshqa ko‘p moddalar kiradi.
Dielektriklardan tayyorlangan jismlar
izolyator
deyiladi.
O‘tkazgichlar bilan dielektriklar orasida oraliq o‘rinni egallovchi moddalar
yarim
o’tkazgichlar
deyiladi.
O‘tkazgichlar jumlasiga avvalo metallar kiradi. Metallar ichida erkin
harakatlana oladigan zaryadli zarralar bo‘lib, bu zarralar elektronlardan
iborat.O‘tkazgich elektr maydoniga kiritilmaganida uning ichidagi elektronlar xuddi
gaz molekulalari kabi tartibsiz harakatlanadi. Agar o‘tkazgichni bir jinsli elektr
mydoniga kiritsak, dastlab elektr maydoniga kiritsak, dastlab elektr maydoni
o‘tkazgich ichidagi erkin elektronlarni tartibli harakatga keltiradi. Elektronlarning bu
harakati tashqi maydonga teskari yo‘nalgan ichki maydonni hosil qiladi. Tashqi elektr
maydoni qisqa vaqt ichida elektronlarning ko‘chishi tufayli hosil bo‘lgan ichki
maydonga tenglashgach, elektronlarning harakati ham to‘xtaydi.O‘tkazgich ichida
hosil bo‘lgan natijaviy maydonning kuchlanganligi nolga teng bo‘lib qoladi. Shunday
qilib bir jinsli elektr maydoniga kiritilgan o‘tkazgichning ichida elektr maydoni
bo‘lmasdan uning tashqarisida bo‘lar ekan.
O‘tkazgich ichidagi elektr maydon kuchlanganligi
E=0
bo‘ladi.
Elektr maydonda joylashtirilgan o‘tkazgichning qarama – qarshi uchlarida elektr
zaryadlarining paydo bo‘lish hodisasi
elektrostatik induksiya
yoki
ta’sir orqali
elektrlanish
deyiladi.
dielektrik elektr maydon kuchlanganligi kamaytiradi.
Metallar.
Yarimo‘tkazgichlar, dielektriklar. Valent zonadagi energetik sathlar
elektronlar tomonidan qanchalik ishg‘ol etilganligi va taqiqlangan zonaning energetik
kengligiga qarab barcha qattiq jismda uch sinfga bo‘linadi.
Metallar (o‟tkazgichlar).
Metallarda valent zonadagi energetik sathlarning bir
qismigina elektronlar tomonidan ishg‘ol etilgan bo‘ladi. Yuqori sathlarda turgan
elektronlarga ularni yana ham yuqoriroq sathlarga o‘tkazish uchun uncha katta
bo‘lmagan (10-23 -10-22 eV) energiya berish yetarlidir.Metallarning solishtirma
elektr qarshiligi
=10-6
10-5Om·m Yarimo‘tkazgichlar. Yarimo‘tkazgichlarda
valent zonadagi barcha energetik sathlarni elektronlar egallagan bo‘ladi. Taqiqlangan
zonaning energetik kengligi
W uncha katta bo‘lmay (
W
3 eV) kristall harorati
yetarlicha yuqori bo‘lganda (masalan uy haroratida) issiqlik harakati energiyasi
tufayli valent zonadagi elektronlarning bir qismi bo‘sh zonadagi energetik sathlarga
ko‘tarilishga qodir bo‘ladi.
Dielektriklar (izolyatorlar).
Dielektriklarda ham valent zonadagi barcha sathlar
elektronlar bilan to‘lgan bo‘ladi. Shu bilan birga dielektriklarda
W yetarlicha katta
bo‘lib (
W
3 eV) elektr maydon ta‘sirida yoki issiqlik harakat energiyasi tufayli
elektronlar valent zonadan bo‘sh zonaga unga ko‘p o‘ta olmaydilar. Dielektriklarni
solishtirma elektr qarshiligi
=108
1013Om·m. 28 Yarimo‘tkazgichlarni xususiy
elektr o‘tkazuvchanligi. Barcha valent elektronlari kovalent bog‘lanishda qatnashgan
sof yarim o‘tkazgich kristali izolyator bo‘ladi, ya‘ni elektr tokini o‘tkazmaydi. Lekin
biror ta‘sir natijasida masalan qizdirganda kristallning ayrim qismlaridagi kovalent
bog‘lanish buzilishi mumkin. Bunda elektron o‘z o‘rnini tashlab kristall bo‘ylab erkin
harakat qila boshlaydi. Elektron bo‘shagan joyni teshik deyiladi. Bu yerda manfiy
zaryadli elektron yetishmaganligi uchun teshikning zaryadini musbat deb qabul
qilingan. Demak sof yarim o‘tkazgichda elektron va teshiklar birgalikda, ya‘ni juft
bo‘lib vujudga keladi yoki yo‘qoladi. Energetik sathlar sxemasida elektron teshik
juftini vujudga kelishiga taqiqlangan zonaning energetik kengligi (
W) dan kattaroq
qo‘shimcha energiya olgan valent zonadagi biror elektronning o‘tkazuvchanlik
zonasiga o‘tishi mos keladi. Elektr maydon ta‘sirida butun kristall bo‘ylab elektronlar
maydon kuchlanganligiga teskari, teshiklar esa maydon kuchlanganligi yo‘nalishida
harakat qiladi. Elektronlarning ham, teshiklarning ham harakati kristall bo‘ylab
zaryadlarni tashishga olib keladi. Bunday elektr o‘tkazuvchanlik mexanizimi faqat
sof yarim o‘tkazgichlar uchun xos bo‘lib, uni xususiy elektr o‘tkazuvchanlik deyiladi.
Demak xususiy elektr o‘tkazuvchanlikning yuzaga kelishiga ikki xil ishorali zaryad
tashuvchilar: manfiy elektronlar (n) va musbat teshiklar (p) sabab bo‘ladi. Xususiy
o‘tkazuvchanlik yetarlicha yuqori haroratda hamma yarim o‘tkazgichlarda kuzatiladi.
Yarim o‘tkazgichlarning xususiy elektr o‘tkazuvchanligi. haroratga proporsional
ravishda ortib boradi.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1.Teng ikita musbat nuqaviy zaryadsuvda 3sm masofada
kuch bilan
ta‘sirlashmoqda. Zaryadlarning kattaligini aniqlang(nC). (Suvning dielektrik
singiruvchanligi 81 ga teng).
2.Dielektrik muhitda bir-biridan 1 sm masofada turgan 6 va 0.8
nuqtaviy zaryadlar
o‘zaro 16N kuch bilan ta‘sirlashadilar. Muhitning dielektrik singdiruvchanligini
toping.
3. Dielektrik elektrostatik maydonga kiritilsa, qanday hodisa ro‘y beradi?
AMALIY MASHG„ULOT № 7
Mavzu: Qarshiliklarning parallel va ketma-ket ulanishlari
.
Ishdan maqsad:
Qarshiliklarning parallel va ketma-ket ulanishlari bilan tanishib,
ularga doir namunaviy masalalar echadilar va uyga berilgan topshiriqlarni mustaqil
ishlab, kerakli ko‗nikmalarni hosil qiladilar;
– o‘tkazgich qarshiligi
Qarshilik skalyar kattalik.
R
– qarshilik [ R]=Om yoki
Shuni esda tutish kerakki asosan qarshilikning hozirgi kunda ko‘p ishlatiladigan
birligi
bo‘lganligi uchun, bundan keyin qarshilik birligini
deb belgilab ketamiz.
o‘tkazgichuzunligi [ l]=m.
S
– o‘tkazgich ko‘ndalang kesim yuzi [S]=
– solishtirma qarshilik, [
]=om*m yoki
*m
=
– solishtirma qarshilik
Qarshiliklarni ketma – ket va parallel ulash
– ketma – ket ulanganda qarshilik
–
n ta bir xil qarshilik ketma – ket ulanganda umumiy qarshilik.
Ketma – ket ulanganda umumiy qarshilik tashkil etuvchi eng kata qarshilikdan kata
bo‘ladi.
–
ketma –ket ulanganda tok kuchi.
Zanjirga ketma ket ulangan har xil qarshilikni o‘tkazgichlarda tok kuchi bir xil
bo‘ladi.
– ketma ket ulanganda kuchlanish
Parallel
–
parallel ulanganda qarshilik.
– 2ta qarshilik parallel ulanganda umumiy qarshilik.
–
n ta bir xil qarshilik ulanganda umumiy qarshilik.
Parallel ulanganda umumiy qarshilik tashkil etuvchi eng kichik qarshilikdan
kichik bo‘ladi.
– parallel ulanganda tok kuchi
– parallel ulanganda kuchlanish
Agar sim nta bo‘lakka bo‘linib ular (bo‘laklar) parallel ulansa (ustma – ust
joylashtirilsa) qarshilik
marta kamayadi, ya‘ni
Masala yechish uchun namuna
a) R3 rezistorisiz
b) R3 rezistor bilan
Ko'rib turganingizdek, R3 kuchlanish rezistorisiz U chiqish voltaji 6 voltni tashkil
etadi, ammo R3 ulanganda bir xil chiqish voltaji faqat 4 V ga teng bo'ladi. Shunday
qilib, kuchlanish bo'linmasiga ulangan yuk qo'shimcha kuchlanish pasayishiga olib
keladi. Kuchlanishni pasaytirishning bunday ta'siri doimiy o'rniga o'rniga o'rnatilgan
rezistordan foydalangan holda qoplanishi mumkin, uning yordamida siz kuchlanishni
yuklashingiz mumkin.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1.Qarshiliklari
=10
va
=20
bolgan ikkita resistor o‘zaro ketma – ket
ulagan. Rezistordagi tok kuchi nisbati qanday?
2.
Qarshiliklari
=10
va
=20
bolgan ikkita resistor o‘zaro ketma – ket
ulagan. Rezistordagi kuchlanishlar nisbati qanday?
3.Qarshiliklari 2
va 3
bo‘lgan ikki o‘tkazgich ketma – ket ulanganda
ularning umumiy qarshiligi
ga, parallel ulanganda esa
ga teng bo‘lgan.
Qarshiliklarning nisbati
ni aniqlang.
4.Berk konturda
R
1
;
R
2
;
R
3
;
R
4
;
R
5
qarshiliklar, EYUK lar
ε
1
;
ε
2
;
ε
3
, oqayotgan
tok
I
1
bo‗lsa, jadvalga asosan noma‘lum miqdorni aniqlang.
Variant
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
I
1
(A)
5
2
2,5
–
5,5
6
7
8
10
5
R
1
(Om)
2
5
3
10
3,5
2
0
3
–
2
R
2
(Om)
5
8
4
9,5
7,5
0
0
–
1
3,5
R
3
(Om)
8
10
3,5
3,5
8,5
0
–
7
15
1,5
R
4
(Om)
3
15
6,5
2,5
1
–
15
15
0
2
R
5
(Om)
4
2
7,5
8,5
–
8
10
0
10
2,5
ε
1
(V)
–
40
50
65
35
40
30
35
25
–
ε
2
(V)
50
–
10
15
10
50
20
25
8,5
15
ε
3
(V)
10
20
–
10
8
8
10
15
10
30
Topish
kerak
ε
1
ε
2
ε
3
I
1
R
5
R
4
R
3
R
2
R
1
E
1
5.Jadvalda keltirilgan qarshiliklarning miqdoriga qarab ushbu sxemaning ekvivalent
qarshiligi (R
ekv
) topilsin.
Variant
R
1
(Om)
R
2
(Om)
R
3
(Om)
R
4
(Om)
R
5
(Om)
R
6
(Om)
1
2
0,5
1
3
4
5
2
3
7
6
2
5
1,5
3
2,7
1,3
8,7
9,1
10
0
O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI
NAVOIY-KON METALLURGIYA KOMBINATI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
ENERGO MEXANIKA FAKULTETI
“ELEKTR ENERGETIKASI” KAFEDRASI
fanidan
Navoiy
MUSTAQIL ISH UCHUN MAVZULAR VA TOPSHIRIQLAR
1. O‗zbekistonda energetikaning o‗rni
2. O‗zbekistonda elektr energetikaning rivojlanish tarixi.
3. O‗zbekiston elektr energetika sohasining rivojlanish istiq-bollari
4. Texnika taraqqiyotida energetikaning o‗rni
5. Energetika zaxiralaridan foydalanish jarayonlari
6. Ko‗mir, neft, tabiiy gaz va atom energiyasi zaxiralari
7. Shamol va quyosh energiyalari zaxiralari
8. Gidroenergetika zaxiralari
9. Dengiz suvining ko‗tarilish va pasayishidan hosil bo‗ladigan energiya
zaxiralari va boshqa energiya zaxiralari;
10. IES, IEM, GES, QES, SHES, AES larining ishlash prinsipi;
11. Suv yig‗ish elektr stansiya (SyES, GAES) larining ishlash prinsipi
12. O‗zbekistonda mavjud GES va IES lar to‗g‗risida tushuncha
13. MGD-generatorning ishlash prinsipi
14. Elektr energetika sohasi;
15. Elektr energiyani xalq xo‗jaligida ishlatilishi;
16. Energetika tizimi;
17. Elektr motorlar va generatorlar
18. Energetika va atrof-muhit;
19. Kulon qonuni
20.Faradeyning elektromagnit induksiyasi qonuni
21. Elektr zanjirining bir qismi uchun Om qonuni
22. Butun zanjir uchun Om qonuni;
23. O‗zgarmas tok zanjirlarida elektr toki va kuchlanish
24. Kirxgofning birinchi qonuni
25. Kirxgofning ikkinchi qonuni
26. Joul-Lens qonuni;
27. Elektr o‗tkazgichlar va ularning parallel va ketma-ket ulanishlari
28. Tok kuchi, elektr quvvati va FIK bilan tanishib chiqish
29.O‗zgaruvchan tok elektr zanjirlari;
30. Transformatorlar va ularning ishlash tamoyili
31. Elektr mashinalar va ularning ishlash tamoyili
O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI
NAVOIY-KON METALLURGIYA KOMBINATI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
ENERGO MEXANIKA FAKULTETI
“ELEKTR ENERGETIKASI” KAFEDRASI
fanidan
Navoiy
№
АТАМА
TERM
ТЕРМИН
1.
AVTOMATIK
BOSHQARISH
AUTOMATIC CONTROL –
control of object (machine,
device, system, process)
according to prescribed
algorithm by means of technical
facilities, that provide automatic
collection, storage, transmission
and processing of information as
well as forming of control signal
to controlled object; widely used
for increasing of efficiency,
quality and accuracy of control
АВТОМАТИЧЕСКОЕ
УПРАВЛЕНИЕ – управление
объектом (машиной прибором,
системой, процессом) в
соответствии с заданным
алгоритмом с помощью
технических средств,
обеспечивающих
автоматический сбор, хранение,
передачу и переработку
информации, в также
формирование управляющих
сигналов на объект управления;
широко применяется для
повышения производительности,
качества и точности управления
2.
AVTOMATIK
KONTROLLER
AUTOMATIC CONTROLLER
– device which operates
automatically to regulate a
controlled variable in response
to a command and feedback
signal
АВТОМАТИЧЕСКИЙ
КОНТРОЛЛЕР
–
устройство,
действующее автоматически для
регулирования
управляемой
величины в ответ на команду или
обратный сигнал
3.
AVTOMATLAS
HTIRILGAN
ELEKTR
YURITMA
AUTOMATIC
ELECTRIC
DRIVE – electric drive in which
control of operating regimes is
realized by means of automatic
control devices
АВТОМАТИЗИРОВАННЫЙ
ЭЛЕКТРОПРИВОД
–
электропривод,
в
котором
регулирование режимов работы
осуществляется
при
помощи
устройств
автоматизированного
управления
4.
AVTOMATLAS
HTIRISH
AUTOMATION – using of
technical facilities, economical-
mathematical methods and
control systems in processes of
production, converting,
transmission and utilization of
energy, materials or information
АВТОМАТИЗАЦИЯ –
применение технических
средств, экономико-
математических методов и
систем управления в процессах
получения, преобразования,
передачи и использования
энергии, материалов или
информации
5.
AYLANUVCHI
MAGNIT
MAYDON
ROTATING
MAGNETIC
FIELD – the force created by the
stator once power is applied to it
that causes the rotor to turn.
ВРАЩАЮЩЕЕСЯ
МАГНИТНОЕ ПОЛЕ – сила,
создаваемая
статором
при
приложении напряжения, которая
заставляет ротор вращаться
6.
AKSELEROMET
R
ACCELEROMETER – a device
which records acceleration of a
vibrating surface
АКСЕЛЕРОМЕТР
(ИЗМЕРИТЕЛЬ УСКОРЕНИЯ) –
устройство,
записывающее
ускорение
колеблющейся
поверхности
7.
AKTIV
ISROFLAR
I
2
R LOSSES due to current
flowing in a conductor caused by
resistance
АКТИВНЫЕ
ПОТЕРИ
I
2
R
обусловлены протеканием тока по
проводнику
8.
AMPER
AMPERE (AMP) – the unit of
electric current. One ampere is
rate of flow of change equal to
one coulomb per second.( I=Q/t)
АМПЕР
(А)
–
единица
измерения электрического тока.
Один Ампер – это величина
изменения потока равная одному
Кулону в секунду .(I=Q/t).
9.
ANOD
ANODE – the electrode in a cell
where oxidation occurs.
АНОД – электрод, в котором
происходит окисление
10.
ARALASH
QO‗ZG‗ATISHLI
O‗ZGARMAS
TOK MOTORI
COMPOUND WOUND DC
MOTORS designed with both a
series and shunt field winding;
used where the primary load
requirement is heavy starting torque
and variable speed is not required,
also used for parallel operation.
ДВИГАТЕЛЬ ПОСТОЯННОГО
ТОКА
СО
СМЕШАННЫМ
ВОЗБУЖДЕНИЕМ
и
с
последовательной и с параллельной
обмотками
возбуждения;
используется там, где первичная
обмотка требует большой пусковой
момент, а переменная скорость не
требуется, также используется для
параллельной работы.
11.
ASBOB
INSTRUMENT – general name
of wide range of devices
assigned for measuring,
industrial control, equipment
safety, control of machines and
plants, regulation of
technological processes,
calculations and account
ПРИБОР – общее название
широкого класса устройств,
предназначенных для измерений,
производственного контроля,
защиты оборудования,
управления машинами и
установками, регулирования
технологических процессов,
вычислений и учета
12.
ASINXRON
GENERATOR
ASYNCHRONOUS
GENERATOR – generator
where alternating current
frequency is not exactly
proportional to the speed of the
generator rotor
АСИНХРОННЫЙ ГЕНЕРАТОР
– генератор, в котором частота
переменного
тока
не
точно
пропорциональна скорости ротора
генератора
13.
ASINXRON
MOTOR
INDUCTION MOTOR – an
alternating current motor in which
the primary winding on one
member (usually the stator) is
connected to the power source and
a secondary winding on the other
member (usually the rotor) carries
the induced current. There is no
physical electrical connection to the
secondary winding, its current is
induced.
АСИНХРОННЫЙ ДВИГАТЕЛЬ
– двигатель переменного тока, в
котором
первичная
обмотка
одной части (обычно статора)
присоединяется к источнику
энергии, а вторичная обмотка
другой части (обычно ротор)
проводит индуцированный ток.
При
этом
нет
физико-
электрической
связи
со
вторичной обмоткой, ток в ней
наводится
14.
ASOSIY
KUVVAT
BASE POWER – a power
generated by a utility unit that
operates at a very high capacity
factor
ОСНОВНАЯ МОЩНОСТЬ –
мощность, генерированная полезной
единицей, работающей с очень
высоким коэффициентом мощности
15.
ATOM
ATOM – consist of a dense,
positively charged nucleus
surrounded by a system of
electrons equal in number to the
nuclear protons. The atom is
bound together by electric forces
between the electrons and the
nucleus.
АТОМ – состоит из плотного,
положительно заряженного ядра,
окруженного системой электронов,
количественно равны[ протонам
ядра. Атом связан электрическими
силами между электронами и ядром
16.
ATROF-MUXIT
TEMEPERATUR
ASI
AMBIENT TEMPERATURE –
the temperature of the surrounding
cooling medium, such as gas or
liquid, which comes into contact
with the heated parts of the motor.
The cooling medium is usually the
air surrounding the motor.
ТЕМПЕРАТУРА
ОКРУЖАЮЩЕЙ
СРЕДЫ
–
температура
окружающей
охлаждающей среды, как газ или
жидкость, которые соприкасаются с
нагретыми частями двигателя.
17.
AUDIT
AUDIT – a process for checking
conformance with specified
criteria. This is a systematic and
documental process of
objectively obtaining and
evaluating evidence. The
evidence (obtained by auditors)
determines whether a system
conforms to the criteria set by
the business or legistation
АУДИТ – процесс проверки
соответствия
обозначенным
критериям. Это систематичный и
документальный процесс реального
признания и оценки. Разрешение
(выданное аудиторами) определяет
соответствие системы критериям,
установленным предприятием или
законодательством
18.
BAZAVIY
YUKLANISH
BASE LOAD - the usual
minimum power requirement for
a system.
БАЗОВАЯ НАГРУЗКА – обычно
минимальная
потребность
в
мощности для системы
19.
BALANDLIK
ALTITUDE – the atmospheric
altitude (height above sea level) at
which the motor will be operating
ВЫСОТА – атмосферная высота
(над уровнем моря), на которой
будет работать двигатель
20.
BATAREYA
BATTERY – an electricity
producing device which converts
a chemical action between two
electrodes and the electrolyte in
which they are immersed into
electron flow
БАТАРЕЯ
–
устройство
вырабатывающее
электричество,
преобразует в электрический ток
химическое действие между двумя
электродами и электролитом, в
которое они погружены,
21.
BELGILASH
IDENTIFICATION In most
instances,
the
following
information will help identify a
motor: 1 Frame designation (actual
frame size in which the motor is
built). 2 Power, speed, design and
enclosure. 3 Voltage, frequency and
number of phases of power supply.
4 Class of insulation. 5 Application
ОБОЗНАЧЕНИЕ
Во
многих
случаях следующая информация
помогает
идентифицировать
двигатель: 1 Маркировка корпуса
(действительные
размеры
двигателя). 2 Мощность, скорость,
конструкция и ограждение. 3
Напряжение, частота и число фаз
энергоснабжения. 4 Класс изоляции.
5 Применение
22.
BETA
ZARRACHALA
R
BETA PARTICLES - charged
Do'stlaringiz bilan baham: |