Elektr energetika

10-LABORATORIYА ISHI

TO’LIQ YuLDUZ SXEMASI

Nazariy qism

Tok transformatorlarining ulanish sxemalari tarmoqning nominal kuchlanishiga qarab turli guruxlarga bo’linishi mummin. maqsadi Oqim transformatorining birlamchi cho’lg’ami yuqori kuchlanishli liniya xisoblanadi, ikkilamchi cho’lg’ami esa ikkkilamchi tarmoqqa manba vazifasida ishlatiladi.

Tok transformatorlari aniqlik darajalariga asosan guruhlarga (klass) bo’linadi. Har bir daraja ruxsat berilgan xatolik kattaliklari bilan xarakterlanadi. Bu xatoliklar o’lchov uskunalarining aniq ishlashiga ta’sir qiladi.

Sanoat qurilmalari uchun 0,5;1; 3 va D xatolik darajalariga mos tok transformatorlari tayyorlanadi.

D darajali tok transformatorlari differensial himoyalar uchun mo’ljallangan va ularning xatoliklari nominal tokda normalangan. Tok transformatorlarining ma’lum bir darajadagi xatoliklar bilan ishlashlari nominal tokdan 120% farq qiladi.

Odatda nominal quvvat nominal ikkilamchi tok (5 yoki 1A) yoki ikkilamchi yukning qarshiligi xarakterlanadi.

Tajribalar va nazariy tahlil asosida aytish mumkinki, ko’pchilik himoyalar tok bo’yicha 10% gacha, burchak bo’yicha 7° xatolikka ruxsat beriladi.

Tok transformatorlarini ishlab chiqarish paytida ularning birlamchi va ikkilamchi cho’lg’amlarini chiqishlari shunday belgilanadiki, bunda birlamchi tokning yo’nalishi bo’yicha ikkilamchi tokning yo’nalishini aniqlash mumkin bo’ladi.

Birlamchi chulg’amning chiqishlari ixtiyoriy belgilanishi mumkin: ulardan biri boshlanish (L1), ikkilamchi esa chulg’amning oxiri (L2) deb hisoblash mumkin. (3.1- rasm).

Birlamchi chulg’amning boshlanishi (L1) dan oxiriga qarab tok oqqanda ikkilamchi chulg’amni boshlanishi qilib (b) uning chiqishi qabul qilinadiki, u chiqishidan bu vaqtda yuk zanjiriga tok oqadi. SHunga mos ravishda ikkilamchi chulg’amning ikkinchi chiqishi chulg’amning oxiri (0) hisoblanadi.

Ba’zi adabiyotlarda birlamchi chulg’amning boshi va oxiri L1 va L2, ikkilamchi chulg’amning boshi va oxiri I1 va I2 qilib belgilanadi.

Tok transformatorlarining yukini kamaytirish uchun ikkita tok trans- formatorini ketma-ket ulash mumkin, ya’ni ular bir fazada o’rnatiladi va bir xil K_t transformatsiya koeffitsientiga ega bo’ladi.