ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

meyar lara görə nə dərəcədə yaxşı və ya pis olduğunu müəyyən
edə bilər. Buna görə hər bir fərdin rifahı haqqında təsəvvürünü
sosioloji tədqiqatların nəticələri əsasında öyrənirlər. 
Bu yanaşmanın praktiki tətbiqi nümunəsi kimi İsveç əhalisi -
nin  rifahının  qiymətləndirilməsi  üçün  aparılmış  ümummilli
sorğunu ğöstərmək olar (cədvəl 3.3.1). 
Rifahın qiymətləndirilməsinin belə üsulu başqa ölkələrdə də
geniş tətbiq olunur. Sorğu zamanı təklif olunan  sualların (məsə -
lə lərin) siyahısı dəyişə bilər. Bu siyahıların ümumi xüsusiyyəti
ondan ibarətdir ki,  suallar dövlət siyasətinin təsir edə biləcəyi
komponentləri  əhatə  edir.  Belə  sosioloji  tədqiqatın  nəticəsi
insanların  mənsub olduğu mədəniyyətin xüsusiyyətlə rindən və
dəyərlər sistemindən, eləcə də onların məqsədlərindən, arzuların -
dan,  standartlardan  və  qayğılarından    asılı  olaraq    həyatdakı
vəziyyətlərini  necə  qiymətləndirmələrini  əks  etdirir.  Tətbiq
edilən meyarların keyfiyyətcə  müxtəlifliyi  və praktiki olaraq
müqayisə edilməzliyi, eləcə də hər bir fərdin onu əhatə edən
şərait barədə təsəvvürlərinin dəyişkənliyi  müxtəlif fərdlər və
fərqli dövrlər üçün alınmış nəticələrin müvafiq qərarların qəbul
üçün əhəmiyyətini azaldır.
Əhalinin  rifahının    qiymətləndirilməsinə    ikinci  yanaşma
aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə seçilir:
• əhalinin rifahının müəyyən edilmiş normativlər vasitəsilə
qiymətləndirilməsinin nisbi obyektivliyi;  
• əhalinin rifahının keçmiş və cari dövr üzrə göstəricilərinin
müqayisə edilməsinin mümkünlüyü;
• müxtəlif ölkələrin və regionların əhalisinin rifah göstəricilə -
rinin müqayisəolunanlığı;
• rifah göstəricilərinin universallığı.
Bu halda rifah fərdin subyektiv məmnunluğu ilə deyil, etibarlı
informasiyaya  və  zəruri    peşəkarlığa  malik  olan  ekspertlərin
hesablamaları əsasında qiymətləndirilir. Belə yanaşma əhalinin
rifah səviyyəsini tam əhatə edə bilən  göstəricilər və ya sosial-
iqtisadi indikatorlar sisteminin qurulmasını, rifahın formalaş -
masının  faktiki  şərtlərinin  müqayisəsi  üçün  zəruri  olan
norma  tiv lərin və ya sosial standartların  müəyyən edilməsini
nəzərdə tutur. 
105