ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
qətiyyətlə inanan vergi ödəyicilərinin etibarı, vergitutmanın başa
düşülən qaydalarının tətbiqi hesabına nail olunur.
Böyük Britaniyada ədalət, yardım və aydınlıq prinsipləri ilə
yanaşı, vergi ödəyicilərinə göstərilən xidmətin keyfiyyətinə də
xüsusi diqqət yetirilir.
Beləliklə,  inkişaf  etmiş  vergi  inzibatçılığı  olan  ölkələrin
əksəriyyəti hesab edir ki, vergi hüquqi münasibətlərinin yuxarıda
göstərilən  prinsiplər  əsasında  qurulması  vergi  ödəyicilərinin
 qanuna  riayət  etməsinin  yüksəldilməsinə,  verginin  könüllü
ödənilməsinə və son nəticədə- vergi daxilolmalarının artmasına
müsbət təsir göstərir.
Bundan  başqa,  vergi  qanunvericiliyinə  könüllü  riayətin
səviyyəsi hüquqi biliklərin artırılması, cəmiyyətin məlumatlan -
dırılması, vergi öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinin vətəndaşların
şüuruna vətəndaşlıq borcu səviyyəsində daxil edilməsi hesabına
artır [22].
Xarici  ölkələrdə  borclu  haqqında  müxtəlif  yığım  mexa -
nizmləri də işlənib hazırlanmışdır ki, bu da borcların alınmasının
yerinə yetirilməsinin təmin edilməsinin mühüm hissəsidir.
Belə ki, Belçikanın vergi orqanları zəruri olan informasiya
mənbələrinə (bələdiyyə səviyyəsində - Əhalinin Registrinə, milli
səviyyədə - Hökumət registrinə; sosial təminatın banklararası
strukturunun hüquqi sosial informasiyasına, sosial təminat üzrə
hökumətin xidməti informasiyasına, kadastr administrasiyasına
(daşınmaz əmlak üzrə), qeydiyyat hüquqlarının (daşınmaz əm -
lak) verilməsi üzrə informasiyaya, həmçinin, ipoteka kreditləri -
nin qeydiyyatı bazasına daxil ola bilir.
Finlandiyada şəxsi məlumatlar açıq olub, sorğu üzrə hər hansı
şəxsə müəyyən haqq ödənilməklə verilə bilər.
Açıqlıq prinsipi İsveçdə, Norveçdə, Fransada, İtaliyada və
başqa ölkələrdə yayılmışdır. Bu ölkələrdə vergi açıqlığı prinsip-
inin  hüquqi  əsası  dövlət  hakimiyyət  orqanlarının  hüquq  və
azadlıqlarına  bilavasitə  toxunan  sənəd  və  materialları  ilə  hər
kəsin tanışlığı üçün konstitusiya hüququdur. Vergilərin ödənil -
məsi üzrə öhdəliyin kütləvi-hüquqi xarakter daşıdığından, onun
ayrı-ayrı  vətəndaşlar  tərəfindən  yerinə  yetirilməməsi  bütün
vətəndaşların hüquq və maraqlarını pozur, və deməli, bütün vergi

---

301