ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
üzrə borc qalıqlarının alınması üçün iddia müddəti 5 il müəyyən
edil mişdir, lakin müəyyən hallarda bu 6 ilə qədər uzadıla bilər [4].
İrlandiyada iddianın qüvvədə olma müddəti 4 il təşkil edir,
lakin gəlirlərin bilərəkdən gizlədilməsi əlamətləri olduqda  vergi
tutulması  üzrə  iddianın  qüvvədə  olma  müddəti  məhdudlaş -
dırılmır.
Çin ilk növbədə, vergilərdən yayınma halında vergi məblə ği -
nin 50%-dən 500%-ə qədər diapazonda tərəddüd edən yüksək
cərimələrlə tanınır. Çində iddianın qüvvədəolma müddəti 3 ildir.
Bununla belə, ödənilməyən məbləğ 100 min yuandan çox olarsa,
iddia müddəti beş ilə qədər davam edir. Gəlirlərin bilərəkdən
gizlədilməsi əlamətləri müəyyən edilən hallarda vergi tutulması
üzrə iddia müddəti məhdudlaşdırılmır [18].
Danimarkada  vergilərin  vaxtında  ödənilməməsi  üçün  cari
ayda ödənişin gecikdirilmiş günlərindən asılı olmayaraq, vergi
borcunun məbləğindən ayda 9%  cərimə tutulur.
İtaliyada vergilər üzrə illik proqnozlardan irəli gələrək avans
ödəmələri və ya ötən ildə ödənilmiş verginin 98%-nə ekvivalent
məbləğin qabaqcadan ödənilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Qabaq-
cadan ödəmə iki dəfəyə həyata keçirilir: ümumi həcmin 40%-i
iyunun  20-də,  qalan  60%  isə  noyabrın  30-a  qədər  ödənilir.
Cərimələr  borcun yaranma müddətlərindən asılı olaraq  120%-
dən  240%-ə  qədər  tutulur.  Bundan    başqa,  şirkət  verginin
ödənilməsi müddətlərinə riayət etmədikdə, verginin ödənilməli
məbləğinin 12%-nə bərabər olan cərimə tətbiq olunur [4].
İsveçdə vergilərin vaxtında ödənilməməsi, yəni 3 aya qədər
ödəməmə üçün 1000 kron, 3 aydan 5 aya qədər ödənilməmə
üçün 2 min kron, 5 aydan artıq ödəməmə üçün 3 min kron əlavə
cərimə tətbiq olunur [3].
2011-ci  il  aprelin  1-dən  Böyük  Britaniyanın  vergi  idarəsi
verginin vaxtında ödənilməməsi üçün aşağıdakı cərimələri tətbiq
etmişdir:  ödəniş  30  gün  gecikdirilərsə,  vergi  ödəyicisindən
müəyyən edilmiş gün ödənilməyən vergi məbləğinin 5%-i qədər
ilkin cərimə tutulur; verginin ödənilməsi 6 aydan 12 aya qədər
gecikdirilərsə - hələ də ödənilməyən verginin 5%-i ölçüsündə
cərimə tutulur [19].
Bu cərimələr borcun ödənilməmiş cərimələr də daxil olmaqla,

---

297