ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
 Danimarka, İsrail, Rusiya, ABŞ, Finlandiya, İsveç, Yaponiya
kimi  ölkələrdə  tətbiq  edilir),  özəl  (Macarıstan,  Lüksemburq,
Niderland, Polşa, Rumıniya, Slovakiya, Sloveniya) və qarışıq
(İtaliya,  Fransa,  Çin,  Belçika,  Bolqarıstan,  Böyük  Britaniya,
Kanada) növlərə ayrılır.
Dövlət sisteminin tətbiqi zamanı məcburi icra bəzi ölkələrdə
icra hakimiyyəti orqanları (Rusiya, ABŞ, Finlandiya, Yaponiya,
Danimarka),  digər  ölkələrdə  isə  (Almaniya,  İsrail)  məhkəmə
vasitəsilə (məhkəmə icraçıları) təmin edilir.
ABŞ, Yaponiya, İsveçrə və Almaniyanın vergi orqanlarının
tərkibində  borcların  birbaşa  “alınması”  səlahiyyəti  olan  və
müxtəlif  dərəcəli  müstəqilliyə  malik  olan  xüsusi  bölmələr
yaradılmışdır. 1993-cü ildə İsveçdə vergi orqanlarından asılı ol-
mayan maliyyə polisi yaradılmışdır.
Vergilərin və yığımların toplanmasının təmin edilməsinin özəl
sistemi  onunla  xarakterizə  edilir  ki,  məcburi  yığım  öz  işini
müstəqil təşkil edən və bu zaman öz işinin nəticəsinə görə əmlakı
ilə  tam  məsuliyyət  daşıyan,  xüsusi  lisenziya  əsasında  həyata
keçirilən azad peşəkar fəaliyyətdir.
İtaliyada  borcların  toplanması  ilə  ixtisaslaşdırılmış  şirkət
(konsessioner) müstəqil olaraq (vergi orqanı ilə müqavilə üzrə)
axtarış,  əmlakın  alınması  və  satılması  yolu  ilə  vergi
ödəyicisindən borcu alıb büdcəyə (ödənilən məbləğin müəyyən
faizi  müaqbilində)    köçürür.  Kommersiya  bankları  da  bu  işə
müsabiqə  əsasında  cəlb  edilə  bilər.  Bundan  başqa,  İtaliyada
maliyyə nəzarəti orqanlarının funksiyalarını özündə birləşdirən
hərbiləşdirilmiş maliyyə qvardiyası fəaliyyət göstərir.
Borcların  alınması  üzrə  qarışıq  sistemin  tətbiq  edildiyi
Fransada dövlətin adından hərəkət edən, müstəqil peşəkarlar və
ya icraçılar birliyinə daxil olan ixtisaslaşmış təşkilatlar mövcud-
dur.  Qarışıq  sistemin  tətbiqi  dövlət  orqanlarının  bu  sahədə
yükünü azaltmağa imkan verir.
Vergi  öhdəliklərinin  icrası  səviyyəsini  yüksəltmək  üçün
Böyük Britaniyanın vergi adminstrasiyası 2010-cu ildə vergi
sahəsi  çərçivəsində  fəaliyyət  göstərən  dörd  yığıcı  agentliklə
müqavilə bağlamışdır. Dövlət vergilərin toplanması ilə məşğul
olan    özəl  agentliklərin  işinə  nəzarət  edir,  peşəkar  fəaliyyətə

---

285