ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

• dövlət sektoru yalnız sosial təminatın maliyyələşdirilməsinə
və genişləndirilməsinə görə deyil, eyni zamanda müxtəlif sosial
xidmətlərin real fəaliyyətinə görə də məsuliyyət daşıyır (əmək
bazarında  400-ə  yaxın  dövlət  məşğulluq  xidməti  fəaliyyət
göstərir, işəgötürənlər vakant yerləri bu mərkəzlərdə qeydiyyata
alınmasına  şərait  yaradırlar,  uzunmüddətli  işsizlik  əleyhinə
qabaqlayıcı tədbirlər görülür);
• sosial siyasətin universallığı, sosial təminat tədbirlərinin
(pulsuz təhsil və səhiyyə daxil olmaqla) məşğuliyyətindən və bir
çox hallarda gəlirlərinin olub-olmamasından asılı olmayaraq hər
bir vətəndaş üçün yüksək səviyyəsinin və əlçatanlığının təmin
edilməsi; 
• əhalinin rifahının tənzimlənməsi sahəsində aparılan dövlət
siyasəti nəticəsində hər kəsin yüksək həyat səviyyəsinə bərabər
hüququ, təhsil, səhiyyə və pensiya təminatı üzrə vahid sistemin
mövcudluğu  və  sosial  bərabərsizlik  problemlərinin  azalması
təmin olunmuşdur.
Sosial sahəyə yüksək dövlət xərcləri, sosial təminat sistemi
və maddi təminat İsveç hökuməti tərəfindən insanın fərdiliyinin
üzə çıxarılmasını, əhalinin rifahının yüksəldilməsi isə səmərəli
tələbin və tam məşğulluğun təmin edilməsini dəstəkləyən şərtlər
kimi qəbul edilir.
Lakin, İsveç modeli geniş tətbiqini tapmadı. Sahibkarlığın və
əhalinin  vergi  yükünün  ağırlığı  bir  çox  ölkələrdə  o  qədər  də
cəlbedici  görünmür.  Bundan  əlavə,  bərabərləşdirici  tədbirlər
nəticəsində əməyin ödənilməsində fərqlərin azalması əhalinin
əmək  fəallığının  azalmasına  şərait  yaradır.  Nümunə  üçün,
universitetdə  elmi-tədqiqatla  məşğul  olan  mütəxəssis  üçün
təhsilin gəlirliliyi ötən əsrin 60-cı illərində 12% idisə, bu səviyyə
20  ildən  sonra  1-3%-ədək  azalmışdır.  Nəticədə  əhalinin  ali
təhsilə marağı azalmağa başlamışdır. Sosial təminatın hədsiz
artımı əhalinin müəyyən hissəsinin, o cümlədən əmək qabiliy -
yətli üzvlərinin tüfeyli həyat tərzini seçməsinə şərait yaratmışdır.
Ötən əsrin 90-cı illərinin ortasında yoxsulluq üzrə müavinət alan
95