ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
və bu potensialın səmərəli şəkildə reallaşdırılmasında mühüm
rol oynaya bilərlər.  Qeyd olunanları nəzərə alaraq, transmilli
şirkətlərin texnologiyaların ötürülməsi formalarının öyrənilməsi
və  onların  potensialından  istifadə  edilməsinin  vergitutma
amillərinin tədqiqini əhəmiyyətli hesab edirik.
Texnologiyaların  ötürülməsini  və  ya  yayılmasını  iki
səviyyədə nəzərdən keçirmək olar. Geniş mənada – hər hansı
elmi-texniki  biliklərin  və  istehsal  təcrübəsinin  makroiqtisadi
səviyyədə  ötürülməsi  kimi.  Dar  mənada  –  konkret  texnoloji
proseslərin təkrar istehsalına aid olan elmi-texniki biliklərin və
təcrübənin ötürülməsi kimi [11].
Texnologiyalar həm kommersiya, həm də qeyri-kommersiya
yolu ilə ötürülür. Texnologiyaların yayılması geniş mənada bir
qayda olaraq, elmi-texniki mübadilə, sərgilərin, simpoziumların
keçirilməsi; mütəxəssislərin miqrasiyası; ixtisaslaşmış beynəl -
xalq  təşkilatların  yaradılması  və  s.  kimi    qeyri-kommersiya
formalarında həyata keçirilir.
Dar mənada texnologiyaların ötürülməsi bir qayda olaraq,
kommersiya formalarında həyata keçirilir:

beynəlxalq müqavilələrin şərtləri ilə elmi-texniki infor-
masiyadan (konstruktor qərarları, patentlər, nou-hau, qeydiyyat-
dan keçmiş əmtəə nişanları, sənaye nümunələri və s.) istifadə
hüququnun ötürülməsi;

elmi-texnoloji işlərin bazası əsasında maşın və avadan -
lıq ların yaradılması;

yüksək ixtisaslı işçi qüvvəsinin hazırlanması;

injinirinq xidmətləri;

idarəetmə kontaktları və s.
Texnologiyanın ötürülməsi həmçinin müxtəlif kanallarla da
həyata  keçirilir.  Texnologiyanın  başlıca  transfert  kanallarına
aşağıdakıları aid etmək olar [11]:

Xarici ticarət – texnologiyanın maşın və avadanlıqları
ilə birgə ötürülməsi. 

Firmadaxili  (iqtisadi  ədəbiyyatda  həmçinin,  “beynəl -
miləl ləşmiş” -  internalized terminindən istifadə edilir) – yeni
texnologiyalar filiallara və ya törəmə şirkətlərə TMK şəbəkəsi

---

212