ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
qiymətləndirilməsi onun məqsədlərinə nail olunmasını müəyyən
etmək üçün, səmərəliliyin qiymətləndirilməsi isə bu məqsədlərə
hansı xərclər müqabilində (büdcənin güzəşt formasında itirdiyi
vəsait) və iqtisadi sistem üçün hansı nəticələrlə nail olunmanı
göstərir.
Vergi güzəştlərinin məqsədlərinə istənilən xərclərlə, xüsusilə
büdcə itkiləri vasitəsilə nail olma yolverilməz hesab olunur. Buna
görə də, vergi güzəştlərinin qiymətləndirilməsinin və müvafiq
qərarların  qəbulu  prosesinin  aşağıdakı  ardıcıllıqla  aparılması
təklif olunur:
1.  Vergi  güzəştinin  nəticələrinin  qiymətləndirilməsi:  əgər
nəticə  yoxdursa  və  yaxud  güzəşt  gözlənilən  nəticələrin  əldə
olunması üçün qənaətbəxş deyilsə, onda güzəştin ləğv edilməsi,
dəyişdirilməsi və ya təkmilləşdirilməsi barədə qərar qəbul oluna
bilər. Əgər gözlənilən nəticələr əldə olunmuşdursa, onda növbəti
addımda güzəştin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi aparılır.
2. Nəticələri olan güzəştlərin səmərəliliyinin qiymətləndiril -
məsi: əgər səmərəlilik qəbul olunmuş və ya normativ səviyyəyə
uyğundursa,  onda  güzəştin  tətbiqi  müddəti  uzadılır;  əgər
səmərəlilik tələb olunan səviyyədən aşağıdırsa, onda ya güzəştin
ləğv edilməsi, ya da təkmilləşdirilməsi barədə qərar qəbul oluna
bilər.
Vergi  güzəştlərinin  konkret  nəticələrinin,  xərclərin  və
faydanın, nəticəlilik və səmərəlilik göstəricilərinin seçilməsinə
yanaşmaların  və  onların  normativ  səviyyələrinin  müəyyən
edilməsi  təqdim  olunmuş  hər  bir  güzəşt  qrupu  üzrə  (sosial,
 investisiya,  ümumi,  xüsusi  vergi  rejimləri)  xüsusi  olaraq
aparılmalıdır. Əgər vergi güzəştinin nəticələri bir neçə göstərici
ilə qiymətləndiriləcəksə, onda ümumi nəticənin qiymətləndiril -
məsi hər bir göstəricinin ümumi məqsədə görə prioritetliyinin
müəyyən edilməsi əsasında (xüsusi çəkilər), ekspert metodla -
rından (nümunə üçün,  iyerarxiyaların təhlili metodu) istifadə
etməklə aparıla bilər.

---

183