ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
6.3. Sosial vergi güzəştlərinin nəticəlilik və səmərəlilik
göstəriciləri
Sosial  vergi  güzəştlərinin  məqsədlərinin  və  nəticələrinin
kəmiyyətcə qiymətləndirilməsinin mürəkkəbliyi belə qiymət lən -
dir mənin də çətinliyini şərtləndirir. 
Vergi güzəştlərinin sosial nəticəsi kimi aztəminatlı şəxslərin
(təqaüdçülərin,  əlillərin,  müharibə  iştirakçılarının  və  onların
ailələrinin,  himayəsində  yetkinlik  yaşına  çatmayan  və  ya  ali
təhsil alan şəxslər olanlar və s.) maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırıl -
ması və sərəncamlarında qalan gəlirin artması, normal mənzil
şəraitinin  əlçatanlığının  artması,  keyfiyyətli  tibb  və  təhsil
xidmətlərindən  istifadə  almaq  imkanlarının  artmasını  qəbul
etmək olar. Fikrimizcə, gəlirlərin bərabərsizliyinin azaldılması
da bu nəticələr sırasında mühüm yer tutur.
Sosial vergi güzəştlərinin nəticəlilik və səmərəlilik göstərici -
lərini iki qrupa ayırmaq olar: 

Fiziki şəxslərdən tutulan vergilər üzrə;

Hüquqi şəxslərin vergiləri üzrə. 
Fiziki şəxslərin gəlirlərindən tutulan vergilərə tətbiq olunan
və aztəminatlı vergi ödəyicilərinə maliyyə dəstəyinin verilməsinə
yönələn  güzəştlərin  nəticəlilik  meyarları  kimi  “güzəştlərə
tələbat” və “güzəştlərin vergi ödəyicisi üçün əhəmiyyətliliyi”
qəbul oluna bilər. Belə güzəştlərin nəticəliliyinin qiymətləndiril -
məsi güzəşt qrupu üzrə ümumi olaraq və ya müəyyən ödəyici
qrupları üçün hər bir güzəşt növü üzrə aparıla bilər. 
Sosial güzəştlərə tələbat meyarı aşağıdakı göstəricilərlə ifadə
oluna bilər:

vergi güzəştləri tətbiq olunduğu halda vergilərin ödənil -
mə  sindən sonra sərəncamında qalan gəlirləri yaşayış  minimumu -
nun  bir  və  ya  iki  mislindən  çox  olmayan  şəxslərin  əhalinin
ümumi sayında  xüsusi çəkisi;

vergi güzəştlərinin nəzərdə tutulmadığı halda vergilərin
ödənilməsindən  sonra  sərəncamında  qalan  gəlirləri  yaşayış
 minimumunun  bir  və  iki  mislindən  çox  olmayan  şəxslərin
əhalinin ümumi sayında xüsusi çəkisi;
Hər iki göstəricinin mütləq qiyməti dolayısı ilə sosial vergi

---

184