ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
gitutma  obyektlərindən  verginin  ödənilməsindən  tam  və  ya
qismən azadolmalar;
• verginin aşağı dərəcə ilə ödənilməsi (“0” dərəcə ilə ödəmə
daxil olmaqla);
Vergi  çıxımlarına  vergi  ödyicisinə  vergitutma  obyektinin
məbləğindən  müəyyən  gəlir  növlərinin,  xərclərin,  əmlakın
dəyərinin cıxılması hüququnu verən müddəalar aid oluna bilər.
Belə çıxımlara nümunə kimi aşağıdakıları göstərmək olar:
• gəlirin və əmlakın vergi tutulan minimal dəyəri;
• vergi tutulan gəlirin vergidən azad olunan hissələri;
• vergi tutulan gəliri azaldan müəyyən xərc növlərinin nəzərə
alınması (sosial və əmlak çıxımları, amortizasiya ayırmaları, əsas
vəsaitlərin məhdudlaşdırılan təmir xərcləri və s.);
Bir sıra tədqiqatçılar vergi güzəştlərinin səmərəliliyinin və
nəticəliliyinin monitorinqi üçün onların aşağıdakı qruplar üzrə
təsnifatını təklif edirlər [30]: 
• sosial güzəştlər;
• investisiya güzəştləri;
• ümumi stimullaşdırıcı güzəştlər;
• xüsusi vergi rejimləri.
Sosial güzəştlər fiziki şəxslərdən tutulan vergilər üzrə əhaliyə
maliyyə  dəstəyinin  verilməsi  məqsədilə  müəyyən  ödəyicilər
qrupuna  vergitutma  baxımından  üstünlüklərin  verilməsidir.
Hüquqi  şəxslərin  mənfəət  vergisinin  hesablanması  zamanı
müəyyən sosial meyarların nəzərə alınması və sosial xarakterli
xərclərin gəlirdən çıxılmasına icazə verilməsi də sosial xarak-
terli güzəştlərə aid edilə bilər. Fiziki şəxslərin gəlir vergisi üzrə
nəzərdə  tutulmuş  bütün  güzəştlər  (Vergi  Məcəlləsinin  102-ci
maddəsi),  fiziki  şəxslər  üçün  əmlak,  torpaq,  yol  vergisi  üzrə
nəzərdə tutulan güzəştlər də sosial güzəştlər qrupuna aid oluna
bilər. 
Hüquqi şəxslərin mənfəət vergisindən bir sıra azadolmalar
sosial xarakterli güzəşt hesab olunur (Vergi Məcəlləsinin 106-cı
maddəsi):
• xeyriyyə təşkilatlarının gəliri;
• sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil alması üçün
yaradılmış  xüsusi  təhsil  müəssisələrinin  gəliri  (sahibkarlıq

---

176