ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

Şəkil 3.6.2. Cini əmsalının dünyanın regionları 
üzrə qiyməti [114]
Şəkildən göründüyü kimi, Latın Amerikası dünyanın ən
qeyri-bərabər regionudur.
Şəkil. 3.6.3. Daxilolmaların ÜDM-də xüsusi 
çəkisi (%-lə)[114]
135
Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

136
Vergİ VƏ TƏrƏqqİ
Əgər regionları vergi yükünün və bərabərsizliyin səviyyəsinə
(Cini  əmsal  üzrə)  görə  müqayisə  etsək  görərik  ki,  Latın
Amerikası ölkələrində vergi yükünün Avropa İttifaqının müvafiq
göstəricisindən təxminən 2 dəfə aşağı olmasına baxamayaraq,
bu regionda bərabərsizliyinin səviyyəsi Avropa İttifaqının analoji
göstəricisi ilə müqayisədə əhəmiyyətli şəkildə çoxdur. Bu faktın
mövcudluğu  vergi  yükü  ilə  bərabərsizlik  arasında  tərs
mütənasibliyə bənzər asılılığın olması barədə fikir söyləməyə
əsas  verir.  Lakin  inkişaf  edən  Asiya  ölkələrində  həm  vergi
yükünün, həm də bərabərsizliyin digər inkişaf etmiş ölkələrlə
müqayisədə aşağı olması faktı vergi yükü ilə bərabərsizlik ara -
sında asılılığın daha mürəkkəb xarakter daşıması, bərabərsizliyə
təsir göstərən digər faktorların da böyük əhəmiyyət daşıdığını
göstərir. 
3.6.1-saylı qrafikdə inkişaf edən Asiya ölkələri və İqtisadi
Əməkdaşlıq  və  İnkişaf  Təşkilatına  daxil  olan  ölkələr  vergi
yükünə və gəlirlər üzrə bərabərsizliyə (Cini əmsalı) görə koor-
dinat sistemində yerləşdirilmişlər. 
3.6.1-saylı  qrafikdən  göründüyü  kimi,  İƏİT-ə  daxil  olan
ölkələrdən olan ABŞ-da vergi yükü digər inkişaf etmiş ölkələrlə
müqayisədə  xeyli  aşağı  olmasına  baxmayaraq,  bu  ölkədə
bərabərsizliyin səviyyəsi  çox yüksəkdir. İƏİT-in oxşar vergi
yüklü digər ölkələri – Almaniya və Slovakiyada isə həm vergi
yükü,  həm  də  bərabərsizlik  səviyyəsi  kifayət  qədər  aşağıdır.
İsveç, Finlandiya, Avstriya, Norveç və digər ölkələrdə isə yüksək
vergi    yükünü  və  aşağı  bərabərsizliyi  müşahidə  etmək  olur.
İsraildə vergi yükünün ABŞ-la müqayisədə 2 dəfə çox olmasına
baxmayaraq, bu ölkələrdə bərabərsizlik arasında fərq çox cüzidir.
İƏİT-ə daxil olan ölkələr arasında Çili orta vergi yükü və ən
yüksək bərabərsizliyi ilə seçilir.
Belə ziddiyyətli vəziyyət inkişaf edən Asiya ölkələri arasında
da  müşahidə  olunur.  Azərbaycan  oxşar  vergi  yüklü  ölkələr
arasında (Malaysiya, Çin və Tailand) bərabərsizliyin səviyyəsinə
görə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə yaxşı mövqedədir.       
Bu  qrafikdə  ölkələrin  yerləşməsinin  ümumi  trendi  onu
göstərir ki, ölkədə vergi yükü artdıqca bərabərsizliyin azalması
halları  daha  çox  müşahidə  edilir.  Belə  ki,  İƏİT-ə  daxil  olan

---

137