Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

to‗rtta konseptual omilidan 
foydalaniladi, ularga quyidagilar 
kiradi: pozitsiya egallash, integratsiyalanish, qayishqoqlik, o‗lchanuvchanlik [13, 
7-bet]. 
Pozitsiya egallash konsepsiyasi o‗zida firmaning global logistik strategiyasini 
qurishni taqdim qiladi. U kompaniyaning raqobatchilardan ajralib turuvchi o‗ziga 
xos xususiyatlarini, yetkazib beruvchilar va buyurtmachilar bilan bo‗lgan 
munosabatlarni, axborot oqimlari va jismoniy taqsimlash operatsiyalarini 
belgilaydi. 
Integratsiyalashga zaruriy axborotdan global logistika zanjirlari va kanallaridagi 
barcha 
sheriklar 
birgalikda 
foydalanishi 
uchun 
zamonaviy 
axborot 
texnologiyalarini joriy qilish bilan erishiladi. U sheriklar o‗rtasida yuqori o‗zaro 
aloqalar darajasini, ularning standartlashtirilgan formatlarda ma‘lumotlar bilan 
almashinishini ko‗zda tutadi. 
Qayishqoqlik – uchinchi asosiy omil bo‗lib hisoblanadi: iste‘molchilarning 
spetsifik talablariga muvofiq ishlab chiqarishga ham, taqsimlashga ham mos 
keluvchi o‗zgarishlarni kiritish bilan iste‘molchilarning talablariga tezkor reaksiya 
ko‗rsata oladigan firma har doim raqobatchilarga qaraganda muvaffaqiyatliroq 
faoliyat ko‗rsatadi.
O‗lchanuvchanlik kompaniyaning logistik menejment yutuqlarining darajasini 
va kelgusida jahon bozorida uning faoliyatining yanada yaxshilanish 
imkoniyatlarini tavsiflaydi.

---

89 
Globallashish davomida yangi global logistik strategiyalar dinamik rivojlanishga 
ega bo‗lgan. Xalqaro logistikaning potensiali firmaning strategik maqsadlariga 
erishishga va o‗zining tovarlarining raqobat ustivorliklarini yaratishga 
yo‗naltirilishi lozim, uning asosiy omillari quyidagilar bo‗lib hisoblanadi: 
– mahsulotlar va xizmatlarning sifatida etakchilik qilish; 
– xarajatlarda etakchilik qilish; 
– differensiatsiya; 
– strategik fokuslanish. 
Differensiatsiya birinchi ikkita omilni to‗ldiradi va o‗zida global kompaniyaning 
o‗zining global sotish bozorida potensial xaridorlarning ehtiyojlarini ko‗proq to‗liq 
darajada qanoatlantiradigan tovarlar va xizmatlarni pozitsiyalashini taqdim qiladi. 
Strategik fokuslanish kompaniyaning kuchlarni ma‘lum bir yo‗nalishlarga 
fokuslash hisobiga jahon bozorining bitta yoki bir nechta segmentida raqobat 
ustunligini qo‗lga kiritishga intilishini ifodalaydi [10, 292-bet]. 
Bundan tashqari, jahon bozorlarida muvaffaqiyatli raqobat qilish uchun global 
kompaniya doimo mahsulotning sifatini oshirish, xarajatlarni kamaytirish, 
xaridorlarning ehtiyojlarini qanoatlantirishga yo‗naltirilgan yangi texnologiyalar 
va innovatsion g‗oyalarni joriy qilishlari lozim bo‗ladi.
Shuni qayd qilish lozimki, keyingi yillarda global logistikaning rivojlanishining 
ba‘zi bir old yo‗llanmalari vujudga kelgan, ulardan asosiylariga quyidagi faktlarni 
kiritish mumkin:
– bozor mexanizmlarini yangicha tushunish va global logistikani transmilliy 
kompaniyalar va boshqa biznes tashkilotlarining raqobat qilish imkoniyatlarida 
strategik element sifatida tushunish tarkib topgan; 
– xalqaro logistik sheriklarning integratsiyalanishi, yangi tashkiliy 
munosabatlarni qurishning etarlicha ko‗p istiqbollari mavjud; 
– texnologik imkoniyatlar, xususan qayishqoq ishlab chiqarish, axborot-
kompyuter 
texnologiyalari, 
shuningdek 
telekommunikatsiya 
tizimlaridagi 
texnologik imkoniyatlar tubdan o‗zgargan va xalqaro integratsiya uchun yangi 
ufqlarni ochgan.

---

90