Экспериментал психология ва практикум

Натижаларни қайта ишлаш

1. 
   Текширилувчининг қайдлари билан экспериментаторнинг назорат қайдлари ўзаро солиштирилади.
   
2. 
   Ҳар учала босқичда тўғри топилган сонлар миқдори (м) ҳисобланади.
   
3. 
   Топшириқнинг учинчи босқичидаги қора ва қизил рақамларни топиш вақти алоҳида аниқланади. Бунинг учун умумий вақт тенг иккига бўлинади.
   
4. 
   Ҳар учала босқич топшириқларини танлаш тезлиги (С) аниқланади, якуний ҳолат учун эса қора ва қизил сонлар учун алоҳида аниқланади.
   
5. 
   Диққат кўчувчанлигининг шартли кўрсаткичи (П) қизил ва қора рақамлар учун формула бўйича алоҳида топилади.
   

Топшириқларнинг биргаликда бажаришдаги диққат кўчувчанлигини амалга оширишдаги мураккаблик даражаси кўрсатилиб, эксперимент таҳлил эитилади.


Диққатнинг кўлами (ҳажми) ва аниқлиги
Тадқиқот мақсади. Тахистаскоп методикаси ёрдамида диққат ҳажми (кўлами) ва аниқлигини текшириб кўриш.
Тадқиқот учун зарур жиҳоз ва ускуналар. Тахистаскоп ёки эпидиаскоп. Ҳар бирида саккизтадан ундош ҳарфлар акс эттирилган (5 дона) карточкалар.
Тадқиқотнинг бориши. Текширилувчи асбобдан 0,5м. масофада жойлашади ва диққатини бир жойга тўплаган ҳолда тавсия қилинаётган қўзговчига қарайди. Дастлабки “Тайёрланинг!” хабари (сигнали) берилгандан сўнг, тадқиқотчи “Бошладик!”асосий хабар (сигнал) ни беради ва тахистаскопдаги ҳаракатлантирувчи механизмни босади. Текширилувчи тахистаскопда кўрсатилаётган ҳар бир карточкани кузатиб, унда қанақа ҳарфлар ва қандай изчилликда ёзилганлигига эътибор бериб боради. Сўнгра илғаб қолган ҳарфларини ёзади.
Тадқиқот натижаларини таҳлил қилиш
Ўтказилаётган тажриба натижалари қуйидагича чизма тасвирдаги қарорда кайд этилиб, таҳлил қилиб чиқилади.
И-қарор
Тажриба мавзуси: Диққатнинг кўлами (ҳажми) ва аниқлигини текшириш.

Текширувчи______________________________________
Текширилувчи____________________________________
Сана_____________________________________________

Тавсия қилинган қўзғатувчилар тартиб рақамлари	Тавсия қилинган қўзговчи	Текширилувчидан олинган натижа	Диққатнинг ҳажми	Диққатнинг аниқлиги		Хато		Текширувчихулосаси

Диққатнинг хатосига текширилувчи томонидан тавсия қилинган қўзғовчини идрок қилишда юз берган янглишишлик (иллюзия) (тавсия қилинган ҳарфлар орасида йўк, бўлганларини бор, деб идрок қилиш). Мазкур тажриба бу ҳарф «Х» дир. Диққатнинг аниқлиги 2 рақами билан белгиланади, чунки фақат икки ҳолатдагина изчиллик рўй берган: «З» ҳарфи карточкадаги ҳарфлар қаторида биринчи ўринда ёзилган эди. Текширилувчидан олинган натижада ҳам «З» ҳарфи биринчи ўринда кўрсатилган; «л» ҳарфи «с»дан кейин жойлашган эди, текширилувчи ҳам худди шундай тартибда қайд қилган. Диққат ҳажми (кўлами) нинг миқдори номлари тўғри топилган ҳарфларнинг сони (мазкур ҳолда 5 та ката одамлар учун 3-5 ундош ҳарфлар) билан белгиланган.
Тадқиқотчи текширилувчилар билан 5 та тажриба ўтказиб, ҳосил бўлган натижаларни чизма тасвирдаги қарорнинг ҳар бир катаклари (графаси) буйича ҳисоблаб чиқади ҳамда жамланган ракам (сумма)ни ўтказилган тажрибалар сонига бўлади. Шундай қилиб, диққатнинг ҳажми, аниқлиги ва хатосига оид ўртача арифметик қийматини белгилаб чикади.