Eksergetik taxlilning ayrim qoidalari

qurilmaning termodinamik tahlili ikki bosqichda amalga oshiriladi: avvaliga qaytar sikl tahlil qilinib, soʼngra yoʼqotilishlarning asosiy manbalari eʼtiborga olingan holda, qaytmas sikl tahlil qilinadi. Qaytar siklning foydali ish koeffitsienti ushbu formuladan aniqlanadi:

• qurilmaning termodinamik tahlili ikki bosqichda amalga oshiriladi: avvaliga qaytar sikl tahlil qilinib, soʼngra yoʼqotilishlarning asosiy manbalari eʼtiborga olingan holda, qaytmas sikl tahlil qilinadi. Qaytar siklning foydali ish koeffitsienti ushbu formuladan aniqlanadi:
• va u termik foydali ish koeffitsienti deb nomlanadi. Haqiqiy siklniki esa:
• (2)
• ichki foydali ish koeffitsienti deyiladi. Ichki foydali ish koeffitsienti ishchi jism amalga oshirayotgan jarayonlarning mukammallik darajasini xarakterlaydi. Berilgan siklning mukammallik darajasi uning termik foydali ish koeffitsientini Karno sikli termik foydali ish koeffitsienti bilan solishtirish orqali xarakterlanadi. Solishtirish bir xil temperaturalar oralig’ida amalga oshiriladi va nisbiy termik foydali ish koeffitsienti, deb ataladi:
• (3)

•  

Berilgan haqiqiy (qaytmas) sikl nazariy (qaytar) siklga nisbatan qanchalik mukammal emasligini baholash uchun nisbiy ichki foydali ish koeffitsienti tushunchasi kiritilgan:

• Berilgan haqiqiy (qaytmas) sikl nazariy (qaytar) siklga nisbatan qanchalik mukammal emasligini baholash uchun nisbiy ichki foydali ish koeffitsienti tushunchasi kiritilgan:
• (4)

Lekin, qurilmaning haqiqiy sharoitlarda ishlashida oi bilan ifodalanuvchi qaytmas yoʼqotilishlardan tashqari (ishchi jism hosil etuvchi jarayonlardagi yoʼqotilishlar) issiqlik, mexanik, kimyoviy va elektrik jarayonlarning qaytmasligi tufayli paydo boʼluvchi yoʼqotilishlar ham sodir boʼladi.

•  

Shuning uchun, haqiqiy qurilmaning unumdorligi tashqi isteʼmolchiga berilgan energiya miqdorining (issiqlik yoki ish shaklidagi) qurilmaga uzatilgan energiya miqdori (issiqlik yoki ish shaklidagi) nisbatiga teng boʼlgan effektiv foydali ish koeffitsienti  bilan xarakterlanadi. Sistema unumdorligi undagi eksergiya bilan ham ifodalanishi mumkin: har bir elementdagi eksergetik yoʼqotilishlarni hisoblab, butun sistemadagi eksergetik yoʼqotilishlarni topish mumkin.

• Shuning uchun, haqiqiy qurilmaning unumdorligi tashqi isteʼmolchiga berilgan energiya miqdorining (issiqlik yoki ish shaklidagi) qurilmaga uzatilgan energiya miqdori (issiqlik yoki ish shaklidagi) nisbatiga teng boʼlgan effektiv foydali ish koeffitsienti  bilan xarakterlanadi. Sistema unumdorligi undagi eksergiya bilan ham ifodalanishi mumkin: har bir elementdagi eksergetik yoʼqotilishlarni hisoblab, butun sistemadagi eksergetik yoʼqotilishlarni topish mumkin.
• Sistemaning asosiy elementi boʼlib, tashqi ish hisobiga siqish jarayonlarini amalga oshiruvchi qurilmalar (kompressorlar, turbokompressorlar, nasoslar va h.) va kengayish hisobiga ish bajaruvchi qurilmalar (bugʼ va gaz turbinalari, turbodetanderlar) hisoblanadi. Haqiqiy siqish va kengayish jarayonlari qaytmas boʼlib, sistemaning har bir j - elementining nisbiy ichki foydali ish koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi:
• kengaytiruvchi qurilmalar uchun
• (5)
• bu yerda va - sistema j-elementining haqiqiy va nazariy kengayish ishlari;

•