Ekonometrika savollari

25. Жуфт регрессион таҳлил (регрессия тенгламаси, чизиқли, чизиқсиз, энг кичик квадратлар усули, нормал тенгламалар тизими, коэффициентлар
 Жуфт регрессионный таҳлил Корреляцион таҳлил ва регрессионный таҳлил математик статистиканинг теги шли бўлимлари бўлиб, танланган маълумотлардан бир қатор миқдорларнинг статистик боғлиқлигини ўрганиш учун мўлжалланган; уларнинг баъзилари тасодифий ҳисобланади. Статистик боғлиқликда миқдорлар функционал боғлиқ эмас, амо тасодифий миқдорлар сифатида эҳтимоллик тақсимоти билан берилган. Тасодифий ўзгарувчиларнинг боғлиқлигини ўрганиш танланган маълумотлар базасида регрессионный модель ларва регрессионный таҳлилга олби келади. Эҳтимоллар назарияси ва математик статистика фақат статистик боғликликларни ўрганиш воситасидир, амо сааб боғлиқлигини ўрнатишни ўз олдига мақсад қилиб қўймайди. Сабаб боғлиқликлари ҳақидаги ғоя ва гипотезаларни ўрганилаётган ҳодисани асосли равишда тушунтиришга имкон берадиган регрессионный таҳлилдан олиниши керак. 7

Иккита узлуксиз ўзгарувчиларни кўриб чиқамиз x=(x 1, x 2,.., x n ), y=(y 1, y 2,..., y n ). Агар у х га боғлиқ деб ҳисобласак ва у нинг ўзгариши х нинг ўзгариши билан боғлиқ бўлса, бис бу ики ўзгарувчилар ўртасидаги тўғри муносабатни инг яхши тавсифлайдиган регрессия чизиғини аниқлай оламиз. Регрессия сўзининг статистик қўлланилиши Франсис Галтонга (Англия, 1989 й.) теги шли бўлган ўртача гаража регрессия деб номланган ҳодисадан келиб чиқади. 8

Оддий (муфт) чизиқли регрессия нинг математик тенгламаси: Y=a+bx. Бунда, х боғлиқ бўлмаган ўзгарувчи; у – боғлиқ ўзгарувчи ҳисобланади. Агар бис х нинг қийматини билсак, у ҳолда у нинг қийматини кўрсатилган тенглама орқали ҳисоблашимиз мамкин. Тенгламада а – озод параметр, в – коэффициент, агар х нинг қиймати бир бирлика оширилса, у ўртача ҳисобда ошадиган миқдорни билдиради. а ва в лар регрессия коэффициентлари дейилади, амо бу атома кўпинча в учун ишлатилади. 9

Чизиқли муфт регрессия ни юнга бир нечто боғлиқ бўлмаган ўзгарувчиларни киритиб кенгайтириш мамкин, бу ҳолда у кўпликдаги регрессия га айланади. Регрессион таҳлил – маълумотларни моделлаштириш ва уларнинг хусусиятларини ўрганиш уснули. Маълумотлар боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган ўзгарувчиларнинг муфт қийматларидан иборат. 10

26. Эконометрик моделлаштириш босқичлари (спецификациялаш).

Биринчи босқич – спецификациялаш - иқтисодий муаммонинг қўйилиши – асосий омиллар гуруҳи танланади, иқтисодий маълумот тўпланади, асосий омил ва таъсир этувчи омиллар гуруҳи белгиланади; корреляцион таҳлил усули ёрдамида эконометрик моделда қатнашадиган омиллар аниқланади. Иқтисодий жараён ҳар томонлама назарий, сифат жиҳатдан таҳлил қилинади ва унинг параметрлари, ички ва ташқи ахборот алоқалари, ишлаб чиқариш ресурслари, режалаштириш даври каби кўрсаткичлар аниқланади.