Ekonometrika amaliy mashg‘ulot I. Habibullayev, A. Jumayev



Download 5,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/88
Sana25.01.2022
Hajmi5,42 Mb.
#409005
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   88
Bog'liq
Ekonometrika o\'quv qo\'llanma (3)

 
Yechish 
1. A  mahsulotga xarajatni 
y
 deb, oilaning bir a‘zosiga daromadni 

deb  belgilaymiz
 
  Yillar  bo‗yicha  mutloq  o‗sishni  quyidagi  formula 
orqali aniqlaymiz: 
 
Hisoblashlarni jadval ko‗rinishda ifodalaymiz: 
 
 
 
 
 
30 

100 

35 

103 

39 

105 

44 

109 

50 

115 

53 

118 

 
Δy  ning  qiymati  aniq  ifodalangan  tendentsiyaga  ega  emas,  ular 
o‗rtacha  daraja  atrofida  o‗zgaradi,  bu  vaqtli  qatorda  chiziqli  trend 
borligini bildiradi.  
Xuddi shunday xulosani 
x
 bo‗yicha qatorga ham chiqarish mumkin: 
mutloq  o‗sishlar  aniq  yo‗nalishga  ega  emas,  ular  taxminan  turg‗un 
holatda, demak qator chiziqli tendentsiya bilan tavsiflanadi. 
1. Vaqtli  qator  umumiy  o‗sish  tendentsiyasiga  ega  bo‗lganligi 
sababli  A  mahsulotga  talabni  daromadga  bog‗liqligining  regressiya 
modelini  tuzish  uchun  tendentsiyani  yo‗qotish  kerak.  Buning  uchun 
model  birinchi  tartibli  ayirma  bo‗yicha  tuziladi,  ya‘ni  agar  vaqtli  qator 
chiziqli tendentsiya bilan tavsiflansa  Δ
y
=
f

x
) ko‗rinishda bo‗ladi. 


109 
 
Modelni  tuzishda  tendentsiyani  hisobga  olishning  yana  bir  yo‗li  –
har bir qator uchun trendlarni aniqlashdan iborat: 
 
va undan chetlanish: 
=
 
Yuqoridagilarni  e‘tiborga  olib,  endi  model  trenddan  chetlanish 
bo‗yicha tuziladi, ya‘ni:  
dy = f(dx). 
Ekonometrik  modellarni  tuzishda  asosan  tendentsiyani  hisobga 
oluvchi  boshqa  yo‗l  –modelga  vaqt  omilini  kiritish  yo‗li  qo‗llaniladi. 
Boshqacha  aytganda  model  berilgan  ma‘lumotlar  asosida  tuzilib,  unga 
bog‗liq bo‗lmagan omil sifatida vaqt kiritiladi, ya‘ni: 
 
2. Model quyidagi ko‗rinishga ega bo‗ladi: 
 
a
  va 
b
  parametrlarning  qiymatlarini  aniqlash  uchun  EKKUni 
qo‗llab, normal tenglamalar sistemasini hosil qilamiz: 
 
 
 
Misolimiz ma‘lumotlaridan foydalanib quyidagi sistemani olamiz: 
 
Bu sistemani yechib  

= 2,565 va 

= 0,565 ekanligini topamiz va 
bundan foydalanib quyidagi modelni hosil qilamiz: 
 
3.  Regressiya  koeffitsiyenti 

=  0,565  ming  so‗mga  teng.  U  jon 
boshiga  daromad  1%ga  o‗sganda  A  mahsulotga  xarajatlar  0,565  ming 
so‗mga teng bo‗lgan o‗rtacha tezlanish bilan o‗sib borishini ko‗rsatadi. 
4.  A  mahsulotga  talabning  chiziqli  modeliga  vaqt  omilini 
kiritilganda u quyidagi ko‗rinishni oladi: 


110 
 
 
unga  EKKUni  qo‗llab  quyidagi  normal  tenglamalar  sistemasini 
olamiz: 
 
 
 
Hisoblashlar natijalarini quyidagi jadval ko‗rinishida ifodalaymiz: 
 

Download 5,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish