Ekonometrik modellashtirish bosqichi

2.4. Variatsion qatorning asosiy statistik xarakteristikalarni hisoblash.
Quyidagi jadvalda keltirilgan ma’lumotlar asosida iqtisodiy ko‘rsatkichlarning asosiy statistik xarakteristikalari hisoblansin. Bu yerda Y - iste’mol xarajatlari, Х - Shaxsiy daromad.

Yillar	Y	X
1980	195,0	207,7
1991	209,8	207,7
1992	219,8	238,7
1993	238,0	252,5
1994	238,0	256,9
1995	256,9	274,4
1996	269,9	292,9
1997	285,2	308,8
1998	293,2	317,9
1999	313,5	337,1
2000	328,2	349,9
2001	337,3	364,7
2002	356,8	384,6
2003	375,0	402,5
2004	399,2	431,8

Bu masalani yechilishini PPP MS Excel yordamida o‘tqazamiz.

Ko‘rsatkichlarni tahlil qiluvchi «Описателная статистика » orqali bir necha ma’lumot massivlari uchun asosiy statistik xarakteristikalar natijaviy jadvalini olish mumkun.

Buning uchun quyidagi bosqichlar bajariladi:

1. 
   berilgan ma’lumotlar kiritiladi;
   
2. 
   bosh menyuda ketma ket belgilar tanlanadi Servis /Анализ данных / Описателная статистика, bulardan keyin OK knopkasi bosiladi;
   
3. 
   dialog derazasi to‘ldiriladi:
   

Входной интервал– ko‘rsatkichlarni qamragan diapazoni;

Группирование– guruhlanish qatorlar yoki ustunlar bo‘yicha bajarilganligi tug‘risida qo‘shimcha ma’lumot;

Выходной интервал – kelajak diapazonning eng yuqori chap belgisi;

Новый рабочий лист– yangi ishchi varaqning nomi.

Berilgan iqtisodiy ko‘rsatkichlar uchun natijaviy statistik xarakteristikalar

Qisqa xulosalar.
Iqtisodiy jarayonlarni modellashtirishda va bashorat qilishda iqtisodiy statistikaning usullaridan ko‘p foydalaniladi. Iqtisodiy-statistik usullar dinamik jarayonlarga nisbatan, ya’ni vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi jarayonlarga qo‘llaniladi.

Iqtisodiy-statistik usullar yordamida iqtisodiy o‘zgaruvchilar orasidagi bog‘lanish zichliklarini, ularni aks ettiruvchi modellarni olish mumkin.

O‘zgaruvchi belgining miqdorlari majmuasi variatsion qator deyiladi. Agar variantlar ko‘payish yoki kamayish bo‘yicha joylashtirilsa, tartibli variatsion qator hosil bo‘ladi.

AvtoKorrelyatsia - bu dinamik qatordagi ketma-ket qiymatlar orasidagi bog‘liqlikdir. Avtoregressiya - dinamik qatorning oldingi qiymatlarining keyingi qiymatlariga ta’sirining regressiyasi.

Avtokorrelsiya va avtoregressiyani aniqlash dinamik qatorlarni tekislashda muhimdir.

Nazorat va muhokama uchun savollar.

1. 
   Iqtisodiy-statistik modellar qachon qo‘llaniladi?
   
2. 
   Iqtisodiy-statistik modellarning xususiyatlari nimalardan iborat?
   
3. 
   Dinamik qatorlar deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Asosiy iqtisodiy-statistik tushunchalarni bayon qiling.
   
5. 
   O‘rtacha miqdorlar va o‘rta chiziqli chetlanishni qanday ta’riflaysiz?
   
6. 
   “Eng kichik kvadratlar usuli” ning mohiyatini tushuntirib bering.
   
7. 
   Normal tenglamalar tenglamasini yechish usullarini tushuntirib bering.
   
8. 
   Тo‘g‘ri chiziq bo‘yicha eng kichik kvadratlar usuli yordamida tenglash qanday amalga oshiriladi?
   
9. 
   Korrelyatsia koeffisiyenti nimani bildiradi va uni qanday hisoblanadi?
   
10. 
    Determinatsiya koeffisiyentining iqtisodiy ma’nosi nimadan iborat va u Korrelyatsia koeffisiyenti bilan qanday bog‘langan?